Evolyutsion jarayonning genetik va ekologik asoslari

Kombinativ o`zgaruvchanlik. Aksariyat o`simliklar va hayvonlar erkak va urg`ochi organizmlarning jinsiy qo`shilishi natijasida ko`payadi. Hatto o`zini o`zi changlatuvchi o`simliklar ham vaqt-vaqti bilan chetdan changlanadi. Chetdan chatishish tabiatda hukmronlik qiladi. U yangi genetik kombinatsiyalarni vujudga keltiradi. Chetdan chatishish duragaylarning ikkinchi va keyingi bo`g`inlarida xilma-xillikni yuzaga keltiradi. Kombinativ o`zgaruvchanlikda ota-ona genlar o`rtasida yangi kombinatsiyalar ro`y beradi va shu asosda yangi belgi-hususiyatlar, individlar paydo bo`lib, ular tabiiy tanlanish uchun qo`shimcha o`zgaruvchanlik manbai bo`lib xizmat qiladi. Chatishish mutatsiya jarayoni tezligining ortishiga sabab bo`ladi. Masalan, drozofilaning bir turiga mansub har xil liniyalar chatishtirilganda mutatsiya miqdori anchagina ortganligi tajribada isbotlangan.

• Kombinativ o`zgaruvchanlik. Aksariyat o`simliklar va hayvonlar erkak va urg`ochi organizmlarning jinsiy qo`shilishi natijasida ko`payadi. Hatto o`zini o`zi changlatuvchi o`simliklar ham vaqt-vaqti bilan chetdan changlanadi. Chetdan chatishish tabiatda hukmronlik qiladi. U yangi genetik kombinatsiyalarni vujudga keltiradi. Chetdan chatishish duragaylarning ikkinchi va keyingi bo`g`inlarida xilma-xillikni yuzaga keltiradi. Kombinativ o`zgaruvchanlikda ota-ona genlar o`rtasida yangi kombinatsiyalar ro`y beradi va shu asosda yangi belgi-hususiyatlar, individlar paydo bo`lib, ular tabiiy tanlanish uchun qo`shimcha o`zgaruvchanlik manbai bo`lib xizmat qiladi. Chatishish mutatsiya jarayoni tezligining ortishiga sabab bo`ladi. Masalan, drozofilaning bir turiga mansub har xil liniyalar chatishtirilganda mutatsiya miqdori anchagina ortganligi tajribada isbotlangan.
• Kombinativ va mutatsion o`zgaruvchanlikni alohida-alohida jarayon deb qaramaslik kerak. Chunki ular o`zaro juda yaqindir.

A- tovuqlar va B- yapon xo’rozlaridagi irsiy o’zgaruvchanlik

• A- tovuqlar va B- yapon xo’rozlaridagi irsiy o’zgaruvchanlik