Фалсафа ва ҳуқуқ 018/2 фалсафа ва ҲУҚУҚ Ижтимоий-сиёсий, маънавий-маърифий, фалсафий-ҳуқуқий журнал 2018/2 (№12)

Фалсафа ва ҳуқуқ 2018/2
76 
мустаҳкам қоладиган бўлса, у ўзини нотўғри вазият бурчагига суриб қўйган бўлади.” Сиз эса, ҳар 
доим ўзингизнинг билимингиз-малакангизни, одатларингизни ёки у ва бу нарсаларга 
баҳоларингизни сезиларли даражада ўзгартиришингиз мумкин. Сиз ўз табиатингизни ва сизни 
ўраб турган дунёни янада чуқурроқ ва яхшироқ тушунишга эришишингиз мумкин. Бу 
жараёнларда албатта сиз, мантиқсиз кўринишингиз ёки вақт бевақт қилганларингизнинг фарқига 
бормаслигингиз мумкин. Сизнинг манонд ҳаракатингизда ёки самимий муносабатларингизда 
баъзи бир муаммолар пайдо бўлиши мумкин. Агар сиз, ривожланишда давом этмасангиз, Ганди 
ҳисоблаганидек, ўзингизни мағлубият вазиятига тушириб қўйган бўласиз, яъни сиз доимий 
кўриниш учун эски принципларга ёпиб олганлингизни атрофингизда нимадир нотўғри 
бўлаётганини кўрманганигизча сезмайсиз. Шу сабабли, ўсиш ва ривожланиш йўлини танлаш 
кўпроқ фойдали ва бахтлироқ бўлади. 
Хулоса қилиб айтганда, Ганди ўзининг сиёсат ва маънавият боғлиқ илк ҳаётида иккита 
асосий принципга асосланган ва ана шу иккаласи асосида ҳозирги замонда камёб бўлган ўзининг 
сиёсий раҳбарлиги ва кучли маънавий шахсиятини чегаралаб ўзининг принципига шиор қилиб 
олган. Биринчиси: “Қаттиққўллик ва қаршилик йўқ”. Ана шу принципга дин ва фалсафа сифатида 
чақирган. Узоқ йиллар мобайнида ўзининг чиқишлари, мақолалари ва асарлари ёрдамида ана шу 
принципга даъват этган. Бунинг учун бор кучини ишга солган.
Шу нуқтаи-назардан қараганда, 
Махатма Ганди ўзининг кечинмаларга бой маънавий жасорати билан Ҳиндистон ҳалқи учунгина 
эмас, бутун дунё ҳалқлари учун намуна бўлиб қолди. 
 АДАБИЁТЛАР: 
 
1. Ганди М. Моя вера в ненасилие / М. Ганди // Вопросы философии. – 1992. – №3. 
2. 
Puarelal. Mahatma Gandhi. The last phase, rol.I, Ahmedabad, 1956.
3. Ганди Махатма. Революция без насилия. - М. Алгоритм 2012.
4. Каримов И.А. Юксак маънавият – енгилмас куч. - Тошкент: Маънавият, 2008.