Fizikadan praktikum

bet	20/27
Sana	08.03.2017
Hajmi	104 Kb.
	#1923

1 ... 16 17 18 19 20 21 22 23 ... 27

Kuzatish jadvali
Distillangan  suv
Elektrolit
Kolbacha
raqami
1
2
3
4
5
1
2
3
4
5
Quvvat,  W.
6-7
8-9
11-12 14-15 16-  18
6-7
8-9
11-12 14-15 16-18
H arorat,  "C
12.
O rdinatalar o ‘qi bo‘yicha quvvatni,  abssissa o ‘qi bo‘yicha
tem peraturani  graduslarda  qo ‘yib,  tem peraturaning  quvvatga
bogMiqlik grafigi  chiziladi.
M ustaqil  tayyorlanish  uchun  savollar
1.  YoYuCh
  —
terapiya,  mikroto‘lqin  terapiya  nima  va  ular
orasida  qanday farq  bor?
2.  «Луч-2»  apparati  qanday  asosiy  qismlardan  iborat?
3.  Q anday  sharoitlarda  dielektrik  elektrolitlarga  nisbatan
kuchliwq  qiziydi?
4-laboratoriya  ishi.
INSO N   TANAS I NING  M A L U M   BIR  QISMLAR1NING
ELEKTR  QARSHILIGINI  ANIQLASH
Kerakli  asbob  va  materiallar.  1.  E lem en tlar  batareyasi.
2.  Voltmetr.  3.  Millivoltmetr.  4.  M ikroampermetr.
Ishning  maqsadi.  Tirik to ‘qim a,  o ‘zgarmas  va  o ‘zgaruvchan
tok  o ‘tgandagi  to ‘qima  xususiyatlarining  o ‘zgarishi  bilan  ta-
nishish.
Nazariy  qism
Tok va kuchlanish b o ‘yicha elektr qarshilikni  aniqlashda bio-
sistemalar  uchun  Om  qonunidan  foydalaniladi:

,
ти-щ
I  "
I
Bunda:
U  —
  to ‘qirnaga  qo'yilgan  kuchlanish;
P (t)  ~
polarizatsiya (qutblanish)  EYUK i,  / — to ‘qima orqali o'tadigan
tok  kuchi.
Tok  kuchi  tajriba  davomida  100  rnA  dan,  ya’ni  ostona  tok
kuchidan  ortm asligi  kerak,  aks  holda  bundan  yuqori  toklar
ta ’sirida  to ‘qimalarda  qo'zg'alishlar sodir bo'lishi  mumkin.
4.4.1
-a
rasmdagi sxemadan foydalanaylik.  Tok (1)  elementlar
batareyasidan  (10 v)  iborat  m anbadan qarshiligi  bir Om  bo'lgan
kuchlanish  to ‘g‘rilagichi  (4) ga  (reostat  potensiometrga)  keladi.
Sxemaga  voltmetr,  millivoltmetr,  m ikroam perm etr  ham da  (6)
o ‘lchamli kalit (7) holatda bo'ladi.  Kuchlanish to‘g‘riligi yordamida
m a’lum bir tok kuchi  (  100 mA dan  ko‘p emas) to ‘g‘rilanib  /   va
U
o'lchanadi,  so‘ngra (6) ochqich-yopiqichni  (8) holatga qo‘yib,
P(t)
kattaligi o'lchanadi.  Elektrodlar (4,  5) ni tana to'qimalaridan
olmasdan turib, ulami o'zgarm as tok manbayidan uzib qo'yiladi.
M ikroampennetming rasimi  zarvarraqda keltirilgan.
O 'zgaruvchan tok m anbayi  bo'lgan  sxemani  (4.4.1 -
b
  rasm)
yig'iladi va tana to'qim alariga qo'yilgan  elektrodlar bu sxemaga
ulanadi.  Zanjir  ulangandan  so'ng  (4)  potensiom etr  yordam ida
tok kuchini  o'zgartirgan holda (100  mA k o 'p  bo'lmasligi kerak)
U
kattalik  o'lchanadi.  O 'zgaruvchan  tok  zanjirida
P(t)
  polari
zatsiya  kuchlanishi  am alda  paydo  b o 'lm aydi,  shuning  uchun
P   =   U/T
b o 'lad i.
/
4.4.1-rasm.

R
A l 5 \
L— <»
-/7v
i / l
г
— & ~ \
R
ч15\
4 ---------
u
R
.
4.4.2-rasm
R
l
  induktiv  qarshilikni  aniqlash
4.4.2-
a
  rasm dan  o ‘zgaruvchan  elektrik  zanjiridagi  aktiv
R
va induktiv
RL
qarshiliklam i biigan  holda,
1 1
va  t/^kattaliklam i
o ‘lchab,
Z  — J y U  x
  kattalikni  aniqlash  mumkin.
Agar o ‘zgaruvchan elektr zanjiriga o ‘zgarmas tok m anbayini
ulasak,  u  holda
U
va  /  kattaliklam i  o ‘lchab,
R =   U /l
kattalikni
aniqlash  mumkin:
Z  = sjR 2 + R ;
form uladan
olib.
RL = 4 z 2 - R 2 .

(4.4.1)
H am da
R,
  — m L va  to =2тг  и =2  ■
  3,14 ■
  50=314 ni hisobga
L = -
----
\ i z 2 -  R 2
  = -----
RL

( 4 4 2 )
314
314
y
}
Rc
sig‘imiy qarshilikni  aniqlash  (4.4.2-
b
  rasm).
0 ‘zgaruvchan tok zanjiriga  kondensator ulangan. Agar
R
->0
va
R
l—>0 b o ‘lsa,  to ‘la  qarshilik
Z  =   R  U r
  va  / ,  ni  o ‘lchab
R  = Z = U / I ff
R
c - —
bo'lganligi  uchun  kondensator  sig'im i  quyidagi
G)C
ifodadan topiladi:

C
coRc
3 \4 R C

(4 A 3 )
I-
vazifa.  Inson  tanasining  m a ’lum  bir  uchastkalarining
o'zgarm as tokka qarshiligini  aniqlash.
Ashohlar:
elem entlar batareyasi  (10
V),
  kuchlanish  sozlagichi
(reostat  potensiom etr),  voltmetr,  m ikroam perm etr,  millivolt-
metr,  qo‘rg‘oshin plastinkalari  (elektrodlar), uchlamchi ochqich-
yopqich  (kalit).
1.  4.4.1-
a
  rasmdagi  sxema  (zanjir)ni  yig'ing.  Bu  holatda
elektrodlam i tana to'qim alariga ulanilmaydi.  Kuchlanish  sozla
gichi  (reostat)  sudraluvchi  qisqichi  yoki  potensiom etrning
qarshiligini  o'zgartirish  qisqichlari  3  holatda turishi  kerak.
2.  (2)  kalitni  ulam asdan  turib  elektrodni  tananing  m a’lum
bir  uchastkasiga  (m asalan,  qo'lga)  ulaniladi.  Elektrodlar tagiga
fiziologik eritm a bilan  ho'llanilgan  doka qo'yiladi.
3.  U chlam chi  (6)  kalitni
(7)  holatga  q o ‘yilib,  (2)  kalit
ulanadi.  (4)  kuchlanish  sozlagichi  (reostat  —  potensiometrli)
sudraluvchi  qisqichni  sekin  siljitish  natijasida  m a’lum  bir  tok
kuchi  kattaligiga  (10  mA dan  oshmasligi  kerak)  o ‘rnatiladi.
4.  Uchlamchi  kalit (6)  ni (8)  holatga qo'ying va millivoltmetr
strelkasining maksimal og‘ishiga qarab
P(t)
polarizatsiya EYUK
ni  aniqlang.  Shunday oMchashlarni  har xil  tok kuchi  kattaliklari
(faqat  100  mA  dan  ko‘p  bo ‘lmasligi  kerak)  uchun  uch  marta
takrorlanadi.  T ananing  b ir  joyida  u ch tad an   ortiq  o ‘lchash
o ‘tkazish  tavsiya  etilm aydi,  chunki  hujayra  m em branasida
yig‘ ilib qolgan  ionlar sekin  suriladi.  Bu  esa tajriba  natijalari ning
aniqligini kamaytiradi.
Tajriba natijalarini  quyidagi jadvaiga kiriting:
№
1(A)
U ( V )
P  (t)  (V)
R  (Om) Л  R  (Om)
1.
2.
3.
o ‘rt.

0 ‘lchash  natijalarini  hisoblash
1.
R,  ,  \R ,  <
  \/?>,
Z,  < Z >
,  AZ,  <  AZ>,  Z',  < Z > ,
AZ',
< \ Z >
  kattaliklami  hisoblang
2.  (4.4.1)  formula  bo ‘yicha

  o ‘zaksi/,
< R 7 >
  o'znkli
b o ig a n  holdagi kattaliklam i  hisoblang.
3.  Xatoliklarni  hisoblang,  oxirgi  natijani  yozing.
4.  G ‘altakning  induktivligini  o ‘zak  borligida  necha  marta
o ‘zgarishini aniqlang.
2-
vazifa.  0 ‘zgaruvchan  tok zanjiridagi  sig‘imiy  qarshilikni
aniqlash va  kondensator sig‘im ini  hisoblash.
Asboblar:
kondensator,  am perm etr,  voltmetr,  potensiom etr,
o'zgaruvchan  tok  manbayi  (10  —  12
V).
1.  4.4.2-6 rasmdagi  elektr zanjirini  yig‘ing
2.  Zanjim i ulang ham da potensiom etm ing uch xil holatidagi
l ef
va
Uc{
qiymatlarini  toping.
№
».P A
v *
  (V)
RC=Z,  Om A RC=Z,  Om
1.
2.
3.
o‘rt.
O ichash natijalarini  hisoblash
1.
RL,  < R l >,
  A
Rc,
  R >
  kattaliklam i  hisoblang.
2.  K attaliklam i  va oxirgi  natijalarni  hisoblang.
3-
vazifa.  G ‘altakning induktiv qarshiligini aniqlash  va uning
induktivligini  o ‘zakli  va  o'zaksiz hisoblash.
A sboblar:
  induktiv  g ‘altaklar,  tem ir  o ‘zak,  o ‘zgarmas  va
0
‘zgaruvchan  tok  uchun  am perm etr va  voltmetr,  reostat,  kalit,
o ‘zgaruvchan,  o ‘zgarmas  tok  manbayi  (10  —  12
V).
1.  4.4.2-
a
  rasmdagi sxema b o ‘yicha zanjir yig‘ing.  Sxemani
laborant  yoki  o ‘qituvchiga  ko‘rsating.
2.  Elektr zanjirga o ‘zgarm astokm anbayini ulang,  reostatning
uch  xil  holatida  /   tok  kuchi  va
U
  kuchlanish  kattaliklarini
o‘lchang.