Fiziologiya fanidan davolash ishi, pediatriya, tibbiy profilaktika, tibbiy biologiya va stomatologiya fakultetlari studentlari uchun yozma-og’zaki so’rov nazorat savollari

49. Parabioz fiziologiyasi; 
N.Ye.Vvedenskiy labillikni pasaish xolatini parabioz va uni chaqirgan faktorni parabiotik agent deb nomladi 
(“rara” –oldida va“bios” - hayot so’zlaridan iborat). Vvedenskiy parabiozli qismda normal hayot faoliyati 
buzilganligini shu tariqa ta’kidlab ko’rsatdi. Parabioz-o’zini vujudga keltirgan agent ta’siri chuqurlashganda yoki 
kuchayganda o’limga o’tadigan qaytar o’zgarishdir.
Parabioz fazalari: 
 Tenglashtiruvchi yoki provizor fazasi. Alterasiyaning bu boshlang’ich fazasida nervning ritmik impulslarni 
o’tkazish qobiliyati ta’sirotning har qanday kuchida pasayaveradi. Ammo, Vvedenskiy ko’rsatib 
berganidek, o’rtacha ta’sirotlardan ko’ra kuchliroq ta’sirotlardagi effektlarda impuls o’tkazish qobiliyati 
keskinroq kamayadi; buning natijasida kuchli ta’sirotlarning ham, o’rtacha ta’sirotlarning ham effektlari 
deyarli baravarlashib qoladi. 
 Paradoksal faza baravarlashtiruvchi fazadan keyin keladi va parabiozning eng xarakterli fazasi hisoblanadi. 
N.Ye.Vvedenskiyning fikricha, paradoksal fazaning xarakterli belgisi shuki, nervning normal nuqtalaridan 
chiquvchi kuchli qo’zg’alishlar narkozlangan qism orqali muskulga butunlay o’tmaydi yoki faqat dastlabki 
qisqarishlarni vujudga keltiradi, holbuki o’rtacha qo’zg’alishlar balandroq tetanik qisqarishlarni vujudga 
keltira oladi. 

---

Mahmud Yazdanov 
https://t.me/Makhmud_Yazdanov

 [phone]
 Tormozlovchi faza – parabiozning so’nggi fazasi bo’lib, unda nerv har qanday intensivlikdagi 
qo’zg’alishni o’tkazish qobiliyatidan butunlay mahrum bo’ladi. Parabioz xodisasi maxaliy dori vositalar 
yerdamida og’riqsizlantirishni asosi xisoblanadi. Tibbiyot amaliyotida og’riqsizlantirish uchun ko’pincha 
maxaliy anesteziyadan foydalaniladi. Uning bir turi bo’lib o’tkazuvchi og’riqsizlantirish xisoblanadi. 
Anestetiklarni yuborish nervni fiziologik butunligini buzadi, nerv tolalarini labilligini pasaytiradi, 
farmokologik blok soxasi qo’zg’alishni tarqalishini oldini oladi. Og’riqsizlantirish effekt darrov 
kuzatilmaydi, chunki anesteziyalovchi modda ta’sirida ketma- ket almashinadigan parabiotik fazalari-
tenglashtiruvchi, paradoksal va tormozlovchilar kuzatiladi. Shifokor jarroxlik muolajalarni parabiozni 
tormozlovchi fazasida boshlashi kerak.