Fiziologiya fanidan davolash ishi, pediatriya, tibbiy profilaktika, tibbiy biologiya va stomatologiya fakultetlari studentlari uchun yozma-og’zaki so’rov nazorat savollari

 
59. Miya suyuqligi; 
Miya suyuqligi - markaziy asab tizimining hujayradan tashqari suyuqligining katta qismini tashkil qiladi. Umumiy 
miqdori taxminan 140 ml bo'lgan miya omurilik suyuqligi miya qorinchalarini, orqa miya markaziy kanalini va 
subaraknoid bo'shliqlarni to'ldiradi. CSF miya to'qimasidan ependimal hujayralar (qorinchalar tizimini 
qoplaydigan) va pia mater (miyaning tashqi yuzasini qoplaydigan) tomonidan ajralishi natijasida hosil bo'ladi. 
Miya suyquligi tarkibi neyronlarning faolligiga, ayniqsa miya omurilik suyuqligining pH o'zgarishiga javoban 
nafas olishni nazorat qiluvchi medulla oblongatadagi markaziy xemoreseptorlarning faolligiga bog'liq. [bir] 
Miya omurilik suyuqligining eng muhim funktsiyalari mexanik yordam - "suzuvchi" miya 60% kamroq samarali 
vaznga ega
Drenaj funktsiyasi - metabolik mahsulotlarni suyultirish va olib tashlash va sinapslarning faolligini ta'minlaydi ba'zi 
oziq moddalar uchun muhim yo'l kommunikativ funktsiya - ma'lum gormonlar va neyrotransmitterlarning 
uzatilishini ta'minlaydi 
60. Gematoensefalitik baryer fiziologiyasi;
Gemato-ensefalik baryer. Likvorning tarkibi gemato-ensefalik baryerning (L. S. Shtern) xossalariga ko’p jihatdan 
bog’liq. Qon bilan likvorni bir-biridan ajratib turadigan kapillyarlar devori va ba’zi neyrogliya hujayralar 
(astrositlar) shunday to’siq hisoblanadi. Bir qancha faktlar, jumladan qon va likvor tarkibining farq qilishi 
gematoensefalik barer borligidan guvohlik beradi. Qonda bo’ladigan yoki qonga sun’iy yo’l bilan kiritiladigan 
ko’pgina moddalar likvorda mutlaqo yo’q, holbuki kimyoviy tuzilish jihatdan ularga o’xshaydigan boshqa 
moddalar qonda ham, likvorda ham bir xil yoki deyarli baravar konsentrasiyada uchraydi. Aftidan qon bilan 
likvorni bir-biridan ajratib turadigan membranalar moddalarni tanlab o’tkazsa kerak.
Bundan tashqari, miya hujayralari bilan likvor o’rtasida ham baryer borligi ehtimolga yaqin. Ammo gemato-likvor 
baryer boshqacha aytganda, gematoensefalik baryer ko’proq ahamiyatli bo’lsa kerak.
Yod birikmalari, nitratlar (nitrat kislota tuzlari), salisilatlar (salisilat kislota tuzlari), metilen ko’ki, barcha 
kolloidlar, immun jismlar antibiotiklar (penisillin va streptomisin) normada qondan likvorga o’lmaydi va binobarin 
baryerda ushlanib qoladi. Alkogol, xloroform, strixnin, morfin, qoqshol (stolbnyak) toksini baryer orqali likvorga 
bemalol o’tadi (bu moddalar qonga o’tgach, nerv tizimiga tezroq ta’sir etishi ham shu bilan izohlanadi).