Fundamental va elementar zarrachalar

16.Elektron paramagnit rezonans (EPR) sharti: Erkin radikallar boshqa paramagnit zarrachalar va markazlar. g-omil.
EPR usuli radikallarni aniqlashning fizik usulidan biri hisoblanadi. Radikal hosil bo’lganda modda spektrdagi yutilish maksimumi to’lqin uzunligi katta soha tomon siljiydi bunga toq elektronlar sababchi bo’ladi. Toq elektron va magnit maydoni tasirlashidan foydalanib radikallarning para magnit spektrlari olinadi. Ularni tuzilishni aniqlashda EPR spektrasko’piya usuli qo’llanilinadi . EPR vositasida 10 -2 molgacha radikalni aniqlash mumkun ularning YAMR spekrasko’piya usulidan farqi YAMR spektrlarini olishda radio chastotali nurlarning yutilishidan hosil bo’lsa Epr spektrlarini olishda mikroto’lqinli nurlardan foydalaniladi.EPR spektrasko’piya 1944 yilda B.K.Zavoyskiy tomonidan kash qilingan’Ammo 50 yilda Nidernak fizigi K.Gorter tomonidan tajribada qo’llanilgan.2rV=dN Radikal tarkibida praton bo’lmasa EPR spektr sodda ko’rinishda bo’ladi agar radikalda praton yani vadorod bo’lsa ular ham mitti magnitchalar kabi magnit maydonni hosil qiladi .Bu maydonlar ham tashqi maydonni kuchaytiradi va susaytiradi.EPR spektrasko’piya yordamida radikalni bilib olishdan tashqari ularning konsentratsiyasi delekonlanish zarrachasini aniqlash mumkun.
17. Elektronlar va yadro spinlarining o‘zaro ta’siri
Tashqi magnit maydon ta’sirida yadro protoni 2xil spinga ega bo’lishi mumkin. α,ß α –spin ß-spin Energiya berish orqali α spin holatdan protonni ß spin holatga o’tkazamiz. Natijada energiya ajralib chiqsa aniq chastotalar hosil bo’ladi. Elektronlar va yadrolar spirallarning o'zaro ta'sirining matematik formulalar bilan ifodalanishi mumkin.Elektronlar tashqi magnit maydon (B) bilan ta'sir qiladi. Bu ta'sir, elektronning boshqarish momenti (µ) va elektronning dairada aylangan yo'nalishi (L) orqali ifodalayiladi. Formulada, e elektronning elementar yorug'lik momenti hisoblanadi.B = (µ × L) / (e × m) Bu formulada, B tashqi magnit maydon, µ boshqarish momenti, L dairada aylanish lenti, e elementar yorug'lik moment va m elektronning massasi.Yadro bilan elektronlar o'rtasidagi elektrik kuchining formulasi, Coulomb qonuni (F) bilan ifodalangan ta'sirning formulasi bilan ifodalanadi. Coulomb qonuni, elektrik yuklarining ta'sir kuchini ifodalayadi. F = (k × q₁ × q₂) / r² Bu formulada, F elektrik kuch, k elektrik konstanta, q₁ va q₂ elektrik yuklarining miqdori, r ularning orasidagi masofa.Bu formulalar elektronlar va yadrolar o'rtasidagi ta'siri ifodalashda foydalaniladigan matematik formulalardir. Ular elektrik va magnit qonunlariga asoslangan va elektronlar va yadrolarning xususiyatlarini hisobga olgan formulalardir.