Germaniyadagi tarixiy maktab Reja

g’armoniyalar» kitobini chop etdi. Unda u g’armoniya (uyG’’unlik)ning’ asosini 
almashuv va sof, ҳech narsa bilan cheklanmag’an raqobatda ko’radi. F.Bastia o’z 
G’’oyasini isbotlashda Seyning’ fikridan foydalang’an bo’lib, xizmatlar nazariyasi 
bung’a mos keladi, ya’ni almashuv, xarid - savdo o’zaro teng’ «xizmatlar»ni 
almashish demakdir.
Meҳnat va kapital o’rtasidag’i uyG’’unlik, ya’ni g’armoniyani yanada 
to’laroq isbotlash maqsadida Bastia o’zining’ kapital jamG’’arilishi «qonuni»ni 
yaratdi va unda Rikardoning’ foyda va ish ҳaqining’ bir-birig’a qarama-qarshi 
ekanlig’i to’G’’risidag’i ta’limotini inkor etishg’a ҳarakat qildi. F.Bastianing’ bu 
«qonuni»g’a ko’ra, meҳnat va kapital manfaatlari oliy darajada ҳamoҳang’dir. 
Oqibatda kapitalistning’ foydasi va ishchining’ maoshi bir vaqtda va bir miqdorda 
oshib boradi, xatto ishchilarning’ ҳissasi kapitalistlarnikidan tezroq o’sar ekan, 
demak, oqibatda kapitalistning’ foydasi nisbatan kamayadi.
Demak, Bastianing’ izoҳi bo’yicha o’sha davrdag’i burjua jamiyati turli 
sinflar o’rtasidag’i o’z xizmatlari bilan almashib turuvchi «uyG’’unlashg’an 
ҳamkorlik» jamiyati tarzida namoyon bo’ladi. Iqtisodiy erkinlik bu xizmatlar 
almashuvining’ ekvivalentlig’ining’ g’arovi ҳisoblanadi, chunki bu erkinlik 
nomo’tanosib ҳarakatlarning’ oldini oladi. Protekstionizmni cheklanmag’an erkin 
raqobat bilan almashtirish esa sostialistlarning’ jamiyatni mukammalroq iqtisodiy 
jamiyatg’a aylantirish to’G’’risidag’i chaqiriqlarig’a qarama-qarshi qo’yiladi. 
Jan Sharl Leonard Simond de Sismondi (1773-1842) Shveystariyada 
tuG’’ilg’an, franstuz klassik siyosiy iqtisodini niҳoyasig’a etkazuvchi va ayni 
vaqtda mayda siyosiy iqtisodning’ asoschilaridan biridir. U mo’’tabar protestant 
pastor oilasida tuG’’ilib voyag’a etdi. protestantlar kolleg’iyasini bitirib chiqdi, 
Jeneva universitetida o’qidi. Siyosat bilan unchalik ko’p vaqt shuG’’ullang’ani 
yo’q, Franstiya ma’naviy va siyosiy fanlar akademiyasining’ a’zosi etib saylandi. 
S.Sismondi iqtisod va tarix fanlari soҳasida katta ishlarni amalg’a oshirib, boy 
ilmiy-adabiy meros qoldirdi. «Toskani qishloq xo’jalig’ining’ ko’rinishi» (1801 
y.), «Savdo boylig’i yoki siyosiy iqtisod prinstiplari va ularning’ savdo