Gidrogeologiya va injenerlik geologiyasi asoslari

Tog‘ jinslarining suvni shimish xususiyati. Bunda tog‘ jinslari o‘ziga
suvni shimib, singdirib olishi tushuniladi va laboratoriya natijalariga
ko‘ra quyidagi formula orqali aniqlanadi:


q
q
s
s
g
g
g
W
,
bu yerda: W
s
— qoya va yarim qoya tog‘ jinslarining o‘ziga suvni shi-
mish darajasi;

---

1 7 0
g
q
— quruq jins namunasining og‘irligi;
g
s
— quruq jins namunasining suvga bo‘ktirilgandan keyingi
og‘irligi.
Natija % da ifodalanishi ham mumkin.
Agar qoya va yarim qoya tog‘ jinslariga suv vakuum ostida, ma’lum
bosim ta’sirida yoki qaynatish jarayonida shimdirilsa, bunday holat
amaliyotda tog‘ jinslarini suv bilan to‘yintirish (W
s
) deb yuritiladi.
Amaliyotda qoya va yarim qoya tog‘ jinslarini o‘ziga suvni shimib
olish xususiyati natijasini (W
s
), uni suv bilan to‘yinish xususiyati nati-
jasiga (W
t
) bo‘lgan nisbati ularni suvga to‘yinish koeffitsiyenti (K
t
)deb
atiladi (10.3- jadval):

s
t
t
W
W
K
.
Gilli va qumli jinslarning suvga to‘yinish koeffitsiyenti yoki namlik
darajasi (K
n
) ularning g‘ovaklari suvga qanchalik to‘lganligi bilan xarak-
terlanadi va o‘rganilayotgan tog‘ jinsining tabiiy namligini (W), quruq
jins zichligini (
g
sk
), g‘ovakligini (n) hisobga olgan holda quyidagi formula
orqali aniqlanadi:
sk
N
W
n
K


.
10.1-rasm. Gil va gilli jinslar ivivchanligi (a) va ko‘pchuvchanligini (b) aniqlash
asoboblarining umumiy ko‘rinishi

---

1 7 1
10.3-jadval