Гидромелиоратив тизимларда қуйидаги сувни ҳисобга олиш усуллари қўлланилади: ўзанли, гидравлик, аралаш ва белги усуллари

Сув ўлчаш постлари турлари

Суғориш тизимида қуйидаги гидрометрик постлар ўрнатилади:
- таянч гидрометрик постлар: бундай гидрометрик постлар сув манбаидаги сувни ҳисобга олиш мақсадида тизимга сув олиш нуқтасидан юкорида, манбада бошқа давлат гидрометрик пост йук бўлган ҳолатларда ўрнатилади;
- бош гидрометрик пост: бу пост тизимга манбадан олинадиган сувни ҳисобга олиш мақсадида тизимни кулок бошида (сув иншоотида ёки канални бош қисмида) ўрнатилади;
- доимий ишловчи гидрометрик постлар: бу постлар тизимдаги хар бир сув тугунида, ҳамда сувдан фойдаланувчи хўжаликларни кулок бошларида, тақсимланган сувни ҳисобга олиш учун ўрнатилади.
- ташлама гидрометрик постлар: улар тизимга олинган аммо фойдаланилмай ташлаб юборилган сувни ҳисобга олиш мақсадида тизимни ташлама қисмларида ўрнатилади.
Мувозанат гидрометрик постлар: бу постлар мувозанат майдонларини чегараларида суғориш, ташлама ва зах кочириш тармоқларида ўрнатилган бўлиб, асосан сув мувозанатини аниқлашда ва суғориш тизимларидан ҳақикий исроф сув миқдорини аниқлашда қўлланилади.
Маҳсус гидрометрик постлар: бу постлар илмий текшириш ва қидирув тадқиқот ишларини амалга ошириш учун хизмат қилади.
Сув манбасига ўрнатилган пост сув сатхини кўрсатувчи рейкалар билан жихозланган гидрометрик створ кўринишида бўлиб ушбу таянч гидрометрик пост билан бош гидрометрик пост ўртасида уларда бир вақтда ўлчов ишларини бажариш орқали боғлиқлик ўрнатилади.
Мувозанат гидрометрик постлар сув сатхини, кўрсатувчи рейка ва маҳсус кўприк билан жихозланади. Бу ерда сув сатх қийматини билган ҳолда тарировка графигидан сув сарф қиймати аниқланади. Мабодо сув ўлчаш иншоотлари мавжуд булса гидрометрик створга хожат қолмайди.
Бош ва мувозанат гидрометрик постларда кузатув ишлари ёзда кунига 3 махал соат 7, 13 ва 19, кишда 2 махал соат 7 ва 13 да амалга оширилади.
Доимий ишловчи гидрометрик постлар аксарият ҳолларда бошқарувчи сув ўлчагич (регулятор водомер) лар кўринишида бўлиб улар автоматик равишда сувни тақсимлайди. Бу сув тугунини юқори ва пастки бъефлари сув сатхини кўрсатувчи рейкалар билан жихозланган булади. Бунда сув сарф қиймати босим ва иншоотни сув чиқариш юзасини очилиш қийматига кўра аниқланади. Суғориш тизимида қуйидаги гидрометрик постлар ўрнатилади:
- таянч гидрометрик постлар: бундай гидрометрик постлар сув манбаидаги сувни ҳисобга олиш мақсадида тизимга сув олиш нуқтасидан юкорида, манбада бошқа давлат гидрометрик пост йук бўлган ҳолатларда ўрнатилади;
- бош гидрометрик пост: бу пост тизимга манбадан олинадиган сувни ҳисобга олиш мақсадида тизимни кулок бошида (сув иншоотида ёки канални бош қисмида) ўрнатилади;
- доимий ишловчи гидрометрик постлар: бу постлар тизимдаги хар бир сув тугунида, ҳамда сувдан фойдаланувчи хўжаликларни кулок бошларида, тақсимланган сувни ҳисобга олиш учун ўрнатилади.
- ташлама гидрометрик постлар: улар тизимга олинган аммо фойдаланилмай ташлаб юборилган сувни ҳисобга олиш мақсадида тизимни ташлама қисмларида ўрнатилади.
Мувозанат гидрометрик постлар: бу постлар мувозанат майдонларини чегараларида суғориш, ташлама ва зах кочириш тармоқларида ўрнатилган бўлиб, асосан сув мувозанатини аниқлашда ва суғориш тизимларидан ҳақикий исроф сув миқдорини аниқлашда қўлланилади.
Маҳсус гидрометрик постлар: бу постлар илмий текшириш ва қидирув тадқиқот ишларини амалга ошириш учун хизмат қилади.
Сув манбасига ўрнатилган пост сув сатхини кўрсатувчи рейкалар билан жихозланган гидрометрик створ кўринишида бўлиб ушбу таянч гидрометрик пост билан бош гидрометрик пост ўртасида уларда бир вақтда ўлчов ишларини бажариш орқали боғлиқлик ўрнатилади.
Мувозанат гидрометрик постлар сув сатхини, кўрсатувчи рейка ва маҳсус кўприк билан жихозланади. Бу ерда сув сатх қийматини билган ҳолда тарировка графигидан сув сарф қиймати аниқланади. Мабодо сув ўлчаш иншоотлари мавжуд булса гидрометрик створга хожат қолмайди.
Бош ва мувозанат гидрометрик постларда кузатув ишлари ёзда кунига 3 махал соат 7, 13 ва 19, кишда 2 махал соат 7 ва 13 да амалга оширилади.
Доимий ишловчи гидрометрик постлар аксарият ҳолларда бошқарувчи сув ўлчагич (регулятор водомер) лар кўринишида бўлиб улар автоматик равишда сувни тақсимлайди. Бу сув тугунини юқори ва пастки бъефлари сув сатхини кўрсатувчи рейкалар билан жихозланган булади. Бунда сув сарф қиймати босим ва иншоотни сув чиқариш юзасини очилиш қийматига кўра аниқланади.

1.