Guliston davlat universiteti o. Murodqulov. L. Dehqonova

 

 

Izofa va izofa zanjiri. 

 

 

 

 

 

Asosiy savollar: 

1.  Izofa va uning imlosi. 

2.  Izofa zanjiri. 

Mavzuga oid tayanch tushunchalar: izofa, izofa zanjiri, izofiy birikma, mo’zof, mo’zof-un 

eleyh. 

Darsning maqsadi: Talabalarda izofa va izofa zanjir haqida tushuncha hosil qilish. 

 

 

 

 

Identiv o’quv maqsadlari: 

1.  Izofa  haqida  tushunchaga ega bo’ladi. 

2.  Izofa zanjiri va uning imlosi haqida ma’lumot bera oladi. 

3.  Izofiy birikmalarni tavsiflay oladi. 

              Ishni bajarish tartibi: 

Izofa va izofa zanjirini tushuntirish. 

Fors tilida aniqlanmish bilan aniqlovchi yoki qaralmish bilan qaratqich munosabatlari 

izofa deb ataluvchi urg’usiz  e tovushi orqali ifodalanadi.     

Kizil gul  -   gule  surx -       ﺥﺮﺴ   ﻞﮔ                      

Studentning   kitobi – ketobe  doneshju -       ﻭﺠﺷﻧﺍﺪ

 

 

ﺎﺘﮐ

 

ﺏ

                                                                             

Fors  tili   izofiy    birikmasida  so’z  tartibi  o’zbek   tiliga  qarama-qarshidir. O’zbek   tilida   

avval  aniqlovchi  so’ng   aniqlanmish  yoki   avval  qaratqich   so’ng    qaralmish   kelsa   fors   

tilida   esa   aksincha    avval    aniqlanmish    so’ng   aniqlovchi  yoki   avval   qaralmish  so’ng    

qaratqich   keladi . Fors    tili  grammatikasida  izofiy   birikmadagi   aniqlanmish           

ﺎﺿﻤ

 

ﻑ

          

mo’zof 

 va  aniqlovchi      ﻪﻴﻟﺍ   

ﺎﺿﻤ

 

ﻑ

        mo’zofun-eleyh   deb   nomlanadi.                                                                                                               

Katta    stol – miz-e    bo’zo’rg  -          ﮒﺮﺰﺒ  ﺰﻴﻤ                                                                                        

Izofaning    imlosi.                                                                                                                        

---

 

30 

1.  Undosh  bilan   tugagan    so’zlardan   so’ng   izofa    zir   belgisi   orqali  yozilib  e   deb   

talaffuz   etiladi. Odatda   zir   belgisi    yozuvda  tushib   qoladi. Talaffuzda   esa   doimo    

saqlanadi.                                                                                                                                         

Tilla   soat   - soate   tello -      ﺎﻠﻄ    ﺖﻋﺎﺴ                                                                                                                    

Sa’diyning Gulistoni-go’listone  Sa’diy   - ﻰﺪﻌﺴ    ﻦﺎﺘﺴﻠﮔ                                                                                                                               

2. e    qisqa    unlisi   bilan tugagan          so’zlardan  keyin   izofa hamza          belgisi    orqali    

yozilib  ye        deb    talaffuz     etiladi.                                                  Navoiyning    Xamsasi   

-    Xamsa –ye  Navoi-     ﻰ ﺀﺍﻮﻧ      ﻪﺴﻤﺤ                                                                                   

Navisanda -ye  bo’zo’rg   -      ﮒﺮﺰﺒ        ﻩﺪﻧﺴﻴﻮﻧ 

3. Cho’ziq   unlilar   bilan   tugagan   so’zlalardan   so’ng    izofa        ﻰ    yo   harfi    orqali    

yozilib   ye   deb talaffuz   etiladi .  

Masalan: gul hidi – bo’yi go’l -      ﻞﮔ    ﻰﻮﺒ 

 Fakultet talabasi - doneshjuye doneshkade             ﻩﺪﻜﺷﻧﺍﺪ   ﻰ ﻭﺠﺷﻧﺍﺪ 

Izofiy zanjir fors tilida aniqlanmish bir necha so’z bilan aniqlanib kelishi mumkin.Izofiy 

zanjirda aniqlovchi so’zlar bir-birini aniqlab izohlab va ma’nosini to’ldirib keladilar, hamda 

o’zaro izofa ko’rsatkichi orqali bog’lanadilar. Masalan: 

Doneshju-ye sole avvale doneshkade-ye filo’lo’ji-ye doneshgohe do’vlati -ye Go’liston        

             نﺎﺗﺴﻟﮔ   ﻰﺗﻟﻮﺪ ﻩﺎﮔﺷﻧﺍﺪ   ﻰﮋﻮﻟﻮﻟﻳﻓ   ﻩﺪﻜﺷﻧﺍﺪ    ﻞﻮﺍ   ﺎﺴ

 

ﻞ   ﻰﻮﺠﺷﻧﺍﺪ 

Guliston Davlat universiteti filalogiya fakulteti 1- kurs talabasi. 

Aniqlanmish bilan aniqlovchi so’zlar bir-birlari bilan izofa ko’rsatkichi orqali zanjir kabi 

bog’lanib keladilar va bir butun izofiy birikmani hosil qiladilar. 

Talabalar uchun topshiriqlar: 

1.Lug’at ustida ishlash. 

Bugun – emruz-             زﻭﺮﻤﺍ 

Fakultet –doneshkade-  ﻩﺪﻜﺷﻧﺍﺪ   

Universitet – doneshgoh-ﻩﺎﮔﺷﻧﺍﺪ 

Issiq – garm-       ﻢﺮﮔ 

Barf –qor-          ﻑﺮﺑ 

Yomg’ir – boron    -ﻦﺍﺮﺎﺑ 

Yo’l – sol-            ﺎﺴ

 

ﻝ  

Opa- singil –hohar           ﺮﻫﺍﻭﺧ 

2.Quyidagi forsiy birikmalarni tarjima qilish. 

Til va adabiyot fakulteti, Tehron shahri, mashhur yozuvchi, yaxshi talaba, demokratik 

partiya, mening singlim, uning kitobi.          

3.Quyidagi izofiy birikmalarni izofa imlosiga rioya qilgan holda fors alifbosida yozing. 

Barodar-e man, doneshju-ye doneshkade-ye mashhur, shoxnome-ye ferdo’usi, torix-e    

O’zbekiston. 

4.Quyidagi gaplarni o’zbek tiliga tarjima qiling.