H. P. Abdulqosimov O‘zmu iqtisodiyot nazariyasi kafedrasi

Ishlab chiqarish funksiyasi. Bir texnologiyani qo‘llash doirasida 
safarbar qilingan resurslar miqdori bilan ishlab chiqarilgan mahsulot hajmi 

---

107 
o‘rtasida barqaror bog‘liqlik hamisha mavjud bo‘ladi. Ishlab chiqarishning 
qo‘llanilgan omillari kombinatsiyasi bilan ishlab chiqarilgan mahsulot hajmi 
o‘rtasidagi o‘zaro funksional bog‘liqlik, ishlab chiqarish funksiyasi, deb 
ataladi. Foydalanilgan omillar qiymati uning mustaqil o‘zgaruvchan miqdori, 
mahsulot ishlab chiqarish hajmi qiymatlari–qaram o‘zgaruvchan miqdor 
sifatida namoyon bo‘ladi. Bu matematik jihatdan quyidagicha ifodalanadi: 
Q=F (X
a
, X
b
, X
c 
………., X
n
), 
bunda, Q–ishlab chiqarish hajmining qiymati; F–ishlab chiqarish omillarining 
o‘zaro funksional bog‘liqligi; X
a
, X
b
, X
c 
.........., X
n
-
ishlab chiqarishda 
qo‘llanilayotgan omillar qiymati. 
Omillar texnologik aloqasining rang-barang usullari mavjud bo‘lgani 
bois, ishlab chiqarish funksiyalari ham har xil shakllarni qabul qiladi. Ammo 
ularning hammasi bir qator umumiy xususiyatlarga ham ega: 
– ishlab chiqarishning har bir funksiyasi faqat ma’lum texnologik 
bog‘liqlikni tavsiflaydi va texnologiyaning o‘zgarishi ishlab chiqarish 
funksiyasining o‘zgarishiga olib keladi; 
– ishlab chiqarish funksiyasi ishlab chiqarish omillaridan foydalanishning 
muqobil variantlarini tavsiflaydi va ularning o‘zaro o‘rin almashish 
imkoniyatlarini ko‘rsatadi; 
– ishlab chiqarish funksiyasi omillarning har qanday berilgan 
kombinatsiyasi uchun mahsulot ishlab chiqarishning eng yuqori qiymatlarini 
aks ettiradi; 
– Ishlab chiqarish funksiyasi «iqtisodiy soha», deb atalmish soha tarkibiga 
kiruvchi ishlab chiqarish omillari kombinatsiyasining faqat texnologik 
samaradorligini aks ettiradi, ana shu sohada qo‘llanilayotgan har qanday 
omilning ko‘paytirilishi ishlab chiqarishning ko‘payishi bilan kuzatiladi, ya’ni 
bu soha uchun agar, X