Hadya shartnomasi va uning ahamiyati

Ijaraga oluvchining majburiyatlari.Ijaraga oluvchi mol-mulkdanshartnoma shartlariga muvofiq, agar bunday shartlar shartnomadabelgilangan bo‘lmasa, mol-mulkning vazifasiga muvofiq foydalanishilozim.Agar ijaraga beruvchining yozma ogohlantirishiga qaramay, ijaragaoluvchi mol-mulkdan shartnoma shartlariga yoki mol-mulkning vazifasigamuvofiq foydalanmasa, ijaraga beruvchi shartnomani muddatidan oldinbekor qilishi va zararning qoplanishini talab qilishga haqli.Ijaraga oluvchi mol-mulkdan foydalanganlik uchun haqni o‘z vaqtidato‘lab turishi shart. Mol-mulkdan foydalanganlik uchun haq to‘lash tartibi,sharti va muddati mulk ijarasi shartnomasi bilan belgilanadi. Molmulkdanfoydalanganlik uchun haq ijaragaolingan barcha mol-mulkuchun yaxlit holda yoki uning har bir tarkibiy qismi uchun alohida-alohidaholda quyidagi shakllarda belgilanadi:
– vaqti-vaqti bilan yoki bir yo‘la to‘lanadigan qatyiy summadabelgilangan to‘lovlar tariqasida;
– ijaraga olingan mol-mulkdan foydalanish natijasida olinganmahsulot yoki daromadning belgilangan ulushi tariqasida;
– ijaraga oluvchi tomonidan ijaraga beruvchiga shartnomada kelishilganashyoni mulk qilib yoki ijaraga topshirish tariqasida;
– ijaraga olingan mol-mulkni yaxshilash bo‘yicha shartnomada kelishilganxarajatlarni ijaraga oluvchi zimmasiga yuklash tariqasida.Ijaraga oluvchi ijara shartnomasi amal qilib turgan butun vaqtmobaynida korxonani tegishli texnik holatda saqlab turishi, shu jumladan,uni joriy ta’mirlashi va shartnomada nazarda tutilgan holatlarda capitalta’mirlashi shart.Agar shartnomada boshqacha tartib nazarda tutilmagan bo‘lsa, ijaragaolingan korxonani ishlatish bilan bog‘liq xarajatlar, shuningdek ijaragaolingan mol-mulkni sug‘urtalash bo‘yicha to‘lovlar, soliqlar va boshqamajburiy to‘lovlar ijaraga oluvchi zimmasiga yuklatiladi.Agar qonunda yokishartnomada boshqacha tartib nazarda tutilmaganbo‘lsa, ijaraga oluvchi ijaraga olingan korxona mol-mulki tarkibigakiruvchimoddiy boyliklarni ijaraga beruvchining roziligi bilan sotish,
ayirboshlash va uning roziligisiz vaqtincha foydalanishga yoxud qarzga,qo‘shimcha ijaraga berishga, shuningdek, korxona bahosini pasaytirmaslikva ijara shartnomasining boshqa bandlarini buzmaslik sharti bilan bundayboyliklarga nisbatan ijara shartnomasi bo‘yicha o‘z huquq va
majburiyatlarini boshqa shaxslarga o‘tkazishga haqli.Agar korxonani ijaraga berish shartnomasida boshqacha tartibnazarda tutilgan bo‘lmasa, ijaraga oluvchi ijaraga olingan korxonaniijaraga beruvchining roziligisiz qayta qurishga, uni kengaytirishga, texnikqayta jihozlab, qiymatini oshirishga haqli (FK 583-m).Agar shartnomada boshqacha tartib nazarda tutilgan bo‘lmasa,korxonani ijaraga oluvchi ijaraga beruvchining ruxsatidan qatyi nazar,ijaraga olingan mol-mulkni ajratib bo‘lmaydigan tarzda yaxshilashqiymatini olishga haqli (FK 584-m.).