Hám oqıw qóllanbaları menen támiynlew zárúrli esaplanadı
Download 170.74 Kb. Pdf ko'rish
|
1-kirisiw
|
1 SÓZ BASÍ Ózbekstan Respublikasınıń «Tálim haqqindaǵı» Nızamı hám de «Kadrlar tayarlawdıń milliy baǵdarlaması» tiykarında joqarı maman qániyge kadrlardı tayarlaw, oqıw procesin jetilistiriw ushın birinshi náwbette studentlerdi zamanagóy jetik sabaqlıqlar hám oqıw qóllanbaları menen támiynlew zárúrli esaplanadı. Sabaqlıq hám oqıw qollanbalardı jaratıw teoriyasın hám ámeliyatın analiz eter ekenbiz, sońǵı jıllarda joqarı oqıw orınları ushın fundamental pánler, atap aytqanda, radioelektronika tiykarları pánine labaratoriya jumıslarında praktikum boyinsha qaraqalpaq tilinde jazılǵan sabaqlıq hám qóllanbalar jetkilikli emesligin baqlaw múmkin. Eksperiment beretuǵın tiykarǵı bilim hám ilmiy tájriybe studentler alatuǵın biliminiń tiykarı esaplanadı.Sol kóz qarastan kelip shıqqan halda joqarı oqıw orınlarında radioelektronnika pániniń oqıw dástúrine kirgen laboratoriya jumısları studentlerdiń oqıw semestrinde orınlawı kerek bolǵan eksperimental tapsırmalar álbette sabaqlıq hám oqıw qollanbalardı tolıq sawlelengen bolıwı hám studentlerge óz waqtında jetkizip beriliwi kerek dep esaplaymiz. «Radioelektronika tiykarkarı » dep atalǵan oqıw qollanba studentlerge bilim beriw, olarda ámeliy kónlikpe hám qaniygeligin qáliplestiriwde olardı radioelektronika tiykarları pánine bolǵan qızıǵıwshılıqların arttırıw máselelerine qaratılǵan. “Radioelektronika tiykarlari” páninen universitet fizika fakulteti “5140200 - Fizika” tálimi baǵdarı 2-kurs studentleri ushın mólsherlengen oqıw qóllanba teksti Ózbekstan Respublikası Joqarı hám Orta arnawlı tálim ministrligi tárepinen fizika tálimi baǵdarı (bakalavr ) ushın tastıyıqlanǵan oqıw programması tiykarında jaratılǵan. Studentler usı pándi úyreniw processinde: Radioelektronika tiykarları pániniń predmeti, onı oqıtıwdıń maqseti hám búgingi kúndegi talapları tiykarında kelip shıǵıp wazıypaları ; Radioelektronika tálimi mazmunı hám strukturası, qánigelik pánleri menen baylanıslı tárepi, metod hám formaları : bul pán boyınsha tálim beriwdiń zamanagóy texnologiyaların qóllaw boyınsha bilim, ilmiy tájriybe hám kónlikpelerge iye boladı.Pándi úyreniw nátiyjesinde kelesi qániygeler óz oqıwshılarına Radioelektronikanıń ekonomikalıq rawajlanıwda tutqan ornı, xalıq párawanlıǵın hám mádeniyatın asırıwdıń áhmiyeti, ekologiya máselelerin sheshiwde tutqan ornı, respublikamızda radioelektronikanıń rawajlanıw dárejesi, odan paydalanıw jolları hám olardı ózleriniń keyingi iskerligi dáwirinde isletiw túsiniklerdi qáliplestiriw usılların da iyeleydi. Radioelektronika tiykarları tuwrısındaǵı pán fizika, materiallar qarsılıgı, matematika, elektrotexnika, avtomatlastırıw, energetika, ekologiya sıyaqlı pánler menen izbe-iz baylanısıw bolıp tabıladı. Sonlıqtan, bul pánni úyreniw tiykarında studentler radiotexnika hám elektronika máselelerin sheshiiwde basqa pánlerdiń qatnasıwın da bilip aladı. Sonıń menen birge radioelektronika tiykarlarınıń mektep fizikasi menen baylanıslılıq táreplerin, radioelektron shınjırlardan paydalanıwǵa tiykarlanǵan laboratoriya áspablarınıń isletiliwi boyınsha kónlikpeler payda etedi. Studentlerdiń bul pándi tereń ózlestiriwin shólkemlestiriw maqsetinde olardıń ǵárezsiz tálim alıwǵa tiykarǵı itibar berilgen. Universitetimizde fizika baǵdarı boyinsha talim alıp atırǵan studentlerge usınıs etilip atırǵan bul «Radioelektronika tiykarları » (Labaratoriya jumısları) 2 oqiw metodikalıq kompleksi Berdaq atındaǵı Qaraqalpaq mámleketlik universiteti «Fizika» kafedrası professor -oqıtıwshilariniń kóp jıllıq jumıs tájiriybeleri tiykarında toplanǵan materyal bolıp tabıladı.Radioelektronika tiykarları » páninde Leksiya hám labaratoriya jumisları boyinsha tayarlanǵan bul qollanba avtorlardıń Radioelektronika tiykarları páninde radioelektronika tiykarlarınıń leksiya hám laba ratoriya jumislarin óz ishine qamtiytúǵin oqiw metodikalıq qollanba esaplanadı. Qánigelerge málim bolǵanınday, radioelektronika tiykarları pániniń hár bir temasın bekkem, puqta, tereń tıyanaqlı etip túsindiriw hám olardı jıynap pútkil kurstı studentler sanasına sıńdırıwde oqıtıwshı pedagogtan úlken epshillik talap etedi. Studenttiń tereń ilmge iye bolıwında sabaqlıq hám qóllanbalardiń bar ekenligi, olardıń sapalılıǵı da tiykarǵı faktor esaplanadı.Usı oqıw metodikalıq kompleksti tayarlawda, birinshiden, studentlerdi radioelektronika tikarları páninen leksiya hám labaratoriya shınıǵıwları boyinsha qaraqalpaq tilindegi qollanba menen támiyinleniwi, ekinshiden, studentlerdiń keleshekte ulıwma bilim beriw mektepleri, akademiyalıq licey hám kásip-óner kolledjleriniń oqıtıwshıları bolıb jetiwin názerge tutqan halda fizikalıq nızamlar, hádiyseler hám processlerdi tereńrek úyreniwlerinde, olardıń tájiriybe ótkiziw hám ólshewlerdiń ápiwayı usılların ózlestiriwine kómeklesiw tiykarǵı maqset etip qoyildı. Ólshew nátiyjelerin islep shıǵıwǵa tiyisli «Qateliklerdiń elementar teoriya»si bul avtorlardıń Radioelektronika tiykarları pániniń labaratoriya jumisları boyınsha oqiw qollanbasinda hár tárepleme kórsetilgen. Biraq, joqarı oqıw orınları studentlerine absolyut hám salıstırmalı qátelik, ortasha kvadratlıq qátelik, koefficiyentinen paydalanıp isenim intervalınıń shegarasın esaplawlardı úyreniw hám qabillaw kerekligin názerde tutqan halda bul qollanbaniń birinshi bapta olar tákirarlanadı. «Qaytalaw — bul bilimniń anası» degen naqılǵa ámel etip, qosımsha túrde ayırım laboratoriya jumısları hám olarǵa tiyisli shınıǵıwlardı orınlawda konkret jaǵdaylarda júzege keletuǵın sistematik, tosınarlı qátelikler derekleri hám olardı saplastırıw yamasa ólshew nátiyjelerin orınlaw máselelerine arnawlı toqtap ótiw kerek boladı. Sebebi qáteliklerdi esaplab tawıp, onı analiz etiwge ústirtin júzeki qaraw emes, bálki studentke, ásirese, «Fizika» qánigeligin tańlaǵan studentlerge qáteliklerdiń júzege keliw sebeplerin qıdırıw hám olardı saplastırıw jolların izlep tabıwǵa úyretiw avtorlar aldına birinshi dárejeli wazıypa etip qoyılǵan. Qóllanba «Radioelektronika tiykarlari» labaratoriya jumisları oqıw metodikalıq qollanbasńnda 15 laboratoriya jumısınan ibarat bolǵan 20 ta shınıǵıwdı ózinde jámlestirgen. Hár bir laboratoriya jumısı Radioelektronika tiykarlari páninń isshi dástúrindegi bólek temalarina arnalǵan bolıp, wazıypalardıń kólemi túrlishe. Kópshilik jaǵdaylarda bir laboratoriya jumısında bir neshe usıldan paydalanıp, tiyisli fizikalıq shamanı anıqlaw yamasa nizamlıqtı úyreniwdi talap etilse, basqa jaǵdaylarda bir úskene yaki qurılma járdeminde bir qatap shınıǵıwlardı orınlaw múmkin . Qollanbada berilgen hár bir ámeliy shınıǵıwdıń xarakteristikasında anıq izbe-izlikke ámel etildi. Daslep jumıstıń maqseti, keyninen jumıs haqqında anıq teoriyalıq maǵlıwmat aytılǵan. Jumıstıń teoriyasınıń xarakteristikasında jetkilikli dárejede anıq kórsetilgen. Student hár bir labaratoriya jumısın orınlawda biliwi zárur 3 bolǵan qosimsha maǵlıwmatti usınıs etilgen sabaqlıq hám oqıw qóllanbalardan paydalanıp ózlestiriwi múmkin. Temaǵa tiyisli sabaqlıq hám qollanbalar hár bir jumıstıń atı astında orta qawıs ishinde keltirilgen. Studentlerge paydalanıw ushın usınıs etiletuǵın ádebiyatlar dizimi qóllanbanıń qosımsha bóleginde berilgen. Har bir laboratoriya shınıǵıwlarında jumıstı orınlawı úshın kerekli ásbap hám úskenelerdıń atları, qurılmanıń xarakteristikası, jumıstıń atqarılıw tártibi hám laboratoriya jumısınıń aqırında student óziniń teoriyalıq hám de ámeliy bilimlerin tekserip kóriw ushın sınaq sorawları keltirilgen. Bunday sorawlar, tapsırmalar toplamin tayarlaw joqarı hám orta arnawlı bilimlendiriw ministirliginiń «Pánler boyınsha sorawlar toplami haqqında»ǵı «Kadrlar tayarlawdıń milliy baǵdarlaması»nıń ekinshi basqısh wazıypalarınan kelip shıǵıp, oqitiw sapasın asırıw, tálim sistemasına demokratiyalıq principlerdi engiziw maqsetinde shıǵarǵan buyrıǵına (№237, 28. 09. 2001) saykes keledi. Oqıw metodikalıq komplekste hár bir temaǵa bir neshe soraw -tapsırmalar berilgen. Ózbekiston Respublikasında ótkizilip atırǵan tálim tarawındaǵı strategiyaları hám talim mekemeleri aldına qoyilıp atırǵan tiykarǵı wazıypalar — bul studentler bilim dárejesin asırıw bolıp tabıladı. Ǵárezsiz Ózbekstanimizdiń keleshegin qálbimizde sawlelendiriliwi, texnika sırların tereń iyelegen joqarı maman qániygelersiz kóz aldımızǵa keltirip bolmaydı. Bul bolsa óz gezeginde joqarı oqıw orınları aldına oqıw procesin modernizaciyalaw hám maman qániygeler tayarlaw sıyaqlı salmaqli hám dańqlı wazıypanı qoyadi. Bul wazıypanı orınlaw tiykarınan studentlerge bilim beriw processinde kúshli materiallıq texnika bazasınan paydalanıwdı talap etedi. Ílım shoqqilarin iyelewde kompyuter hám informacion jańa texnologiyalardan paydalanıw maqsetke muwapıq bolıp tabıladı. Sol maqsette fizika laboratoriya jumısların orınlawda kompyuterlerden paydalanıw maqsetinde jańa dástúrler islep shıǵıldı. Bul dástúrlerdıń áhmiyeti sonda, olar ápiwayı hám túsinikli tilde boliwi menen birge studentlerdiń kompyuterden keńnen paydalanıw imkaniyatın beredi. Islep shıǵılǵan kompyuter programmaları qóllanbanıń «Qosımsha» bóleginde keltirilgen bolip, fizikalıq processlerdi jaqsılaw ózlestiriw imkaniyatın beredi. Sol kóz qarastan qóllanbaǵa bólek jańa «Qosımsha» bapı kiritiigen. Ol jaǵdayda «Radioelektronika tiykarları» bóliminiń hár bir temasına, hádiysesine, nızamına arnalǵan 200 den artıq test soraw -juwapları tóplanǵan bolip, studentler olardan kompyuterlar járdeminde ózlerin qadaǵalaw ushın paydalanadı. Sol maqsette oqıw qóllanbanıń forması zamanagóy pedagogikalıq texnologiyalarǵa tiykarlanǵan bolıp, ol jaǵdayda aralıq hám juwmaqlawshı qadaǵalaw sorawları, ózbetinshe jumıslar temaları, óz-ózin qadaǵalaw test sorawları kompleksi hám usınıs etilgen ádebiyatlar dizimi keltirilgen. Kompyuterler járdeminde erkin islew dawamında studentler kompyuterlerdegi bar bolǵan lekciya tekstleri, laboratoriya klassifikaciyaları menen tanısıwları, test-sınaq sorawları menen tanısıp shıǵıwları múmkin. Radioelektronika tiykarları pániniń tiykarǵı bólimlerine saykes túrde tayarlanıp kompyuterlerge kiritiigen test-sınaq sorawları tiykarında studentler júdá qısqa múddet ishinde óz bilimlerin ózleri baqlawları múmkin. Radioelektronika tiykarları ushın ol yamasa bul laboratoriya 4 jumıslarında tikkeley yamasa tikkeley bolmaǵan ólshengen shamalar, olardıń qátelikleri esaplaw, isenim intervalın anıqlawda kompyuterden paydalanıw qollanbaǵa kiritilgen. Sonıń menen birge, bul qollanba jas oqıtıwshılar hám studentlerdiń kelesi pedagogikalıq xızmetlerinde úlken járdem beredi. Studentiarning waqtın tejew maqsetinde qollanbaniń aqırında fizikalıq shamalardıń túrli sharayattaǵı bahalarınıń kesteleri, olardıń xalıq aralıq sistemadaǵı ólshew birlikleri, bazı elektr hám magnit shamalardıń formulaları, birlikleri qosımsha etilgen. Laboratoriya jumısların orınlaw processinde studentlerge qoyılatuǵın talaplar, tiyisli hawipsizlik qaǵıydaları, elektr shınjır bólimlerin úyreniw qollanbaniń bas bóleginde bayan etilgen. Bunda keltirilgen leksiya hám laboratoriya jumısları sonday tańlap alınǵan, olardıń bázıları joqarı oqıw ornı dástúrine sáykes kelse, bazilari studentlerdiń jumıs xızmetlerinde oqıwshilar menen radioelektronika tiykarları labaratoriya shiniǵıwların ótkeriwde paydalanıwǵa múmkinshilik beredi. Download 170.74 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|