Hojamyrat Goçmyradow


Download 5.01 Kb.
Pdf ko'rish
bet14/112
Sana31.01.2024
Hajmi5.01 Kb.
#1827884
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   112
Bog'liq
Goçmyradow H~Türkmen halk döredijiligi-2010`Türkmen döwlet neşirýat gullugy

 
 
 
 


26 
Läleler 
 
Hoja Ahmet Ýasawynyň “Hikmetlerinde”: “Lälä aýdyp yşk dükanyn 
gursammykam” diýen setir bar. Setirdäki lälä (“Lä ilähäniň” gysgaldylyp 
aýdylyşy) sözi sopuçylyk adalgasy bolup, ondaky “ä” sesleriniň ikisi-de uzyn 
aýdylýar. Sopuçylykdaky läläni sopular aýdýan bolsa, halk döredijiliginiň 
adalgasy bolan läläni ýaş gelin –gyzlar kakýarlar.
Läle adalgasy çaganyň sagdyn terbiýesi bilen baglanyşyklykda 
ulanylypdyr. Şonuň üçinem bu adalga çalymdaş birtopar sözler bar. Mysal ücin, 
irki wagtlarda lälä ( ýa-da la-la) pars dilinde şazadalaryň, jemgyýetiň ýokary 
gatlagyna degişli bolan adamlaryň çagalaryny terbiýeleýän, hat-sowat 
öwredýän, tälim berýän terbiýeçileri aňladypdyr. Täjik dilindäki “Lo-lo” sözi 
hem asylzadalaryň oglanjyklarynyň terbiýeçisi (ýagny, erkek adam) diýen 
manyny beripdir. 
Läle we lälä-i (La-la-i) wagtyň geçmegi bilen manylaryny özgertse-de, 
çaga terbiýesiniň çygryndan çykmandyr. Şeýlelikde, sopuçylyk taglymatynyň, 
däpleriniň jemgyýetçilik aňynda ornaşmagy bilen, zikirde belli bolan “hüwdiý” 
(hüwdi) aňlatmasynyň läläniň ornuny eýeländigini we ýaş çagany uklatmak üçin 
pessaý heňli aýdylýan aýdymjyklary aňladyp başlandygyny, lälänin bolsa gelin-
gyzlaryň aýdýan aýdymjyklarynyň ady bolup galandygyny çaklamak bolar. 
Läleler – şahyrana goşgy bentleri. Olar gelin-gyzlar tarapyndan 
döredilýär hem-de ýerine ýetirilýär. Halk döredijiliginiň bu žanry gelin-
gyzlaryň üýşüp ýa-da ýekelikde aýdýan aýdymydyr. Üýşüp ýerine ýetirilende 
hor aýdymyna meňzeýär.Läleler dürli temada döredilýär. 
Läleler hem türkmen halkynyň başdan geçiren syýasy-ykdysady ýagdaýy, 
gelin-gyzlaryň durmuşy bilen baglanyşykda ýüze çykypdyr. Şonuň üçin hem 
olaryň mazmuny, ýöredilýän pikir läleleriň ýüze çykan döwrüniň durmuş 
meselesinden üzňe däldir. 
Lälelerde gelin-gyzlaryň maşgalada tutýan orny, olaryň ýagdaýy 
görkezilýär. Halk döredijiliginiň bu žanrynda gelin-gyzlaryň durmuşy, dürli 
taryhy wakalar, zähmet, söýgi, ahlak arassalygy wasp edilýär. Läle aýtmaklyk 
gelin-gyzlaryň 
gaýgy-hasratyny egismäge, olaryň arzuw-niýetini ýüze 
çykarmaga teselli beripdir:

Download 5.01 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   112




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling