I. B. Isabayev, F. U. Suvanova, Q. H. Majidov

Y.s.-yod soni, n
D
-
o`rtacha nur sindirish ko`rsatkichi (20
0
C da). 
Bu usulning aniqlik darajasi birmuncha past bo`lib, kislota soni 2,25dan 
yuqori bo`lmagan, tarkibida gidroksikislotalar, tsiklik kislotalari va ketma-ket 
(konyugatsiyalangan) qo`shbog`li kislotalari bo`lmagan ochiq rangdagi tabiiy 
moylar uchun qo`llashga yaraydi. 
Yog`larni tekshirishda gidroksil va karboksil sonlari juda kam hollarda 
aniqlanadi, chunki odatda tabiiy efirlar glitseridlarining uglevodorod zanjirida bu 
funktsional guruhlar uchramaydi (kastor moyi, oytisik moyi bundan mustasno). 
Ammo oksidlangan yog`lar va sun`iy yog` kislotalari tarkibida gidroksi – va 
karbonil birikmalar uchraydi. Sun`iy yuvish moddalari ishlab chiharishda 
qo`llaniladigan yuqori molekulyar spirtlarni xarakterlashda gidroksil soni 
ko`rsatkichidan foydalaniladi. 
Gidroksil sonini aniqlashning turli kimyoviy usullari piridin ishtirokida 
gidroksil guruhlarining eterifikatsiyalanish reaktsiyasiga asoslangan. 

---

271 
Rеyхеrt-Mеyssl soni suvda eriydigan uchuvchan yog’ kislotalari miqdorini 
belgilaydigan ko’rsatkich bo’lib, taxirlangan, oksidlangan, shuningdek, 
sovunlanish soni katta bo’lgan yog’larning Rеyхеrt-Mеyssl soni odatdagidan 
ko’ra kattaroq bo’ladi. 
Polenske soni suvda eriymaydigan uchuvchan yog’ kislotalari miqdorini 
belgilaydigan ko’rsatkich bo’lib, yog’larda kokos va pal’moyadro moylari 
aralashmasi bor-yo’qligini tekshirishda katta ahamiyatga egadir. 
Odatda Rеyхеrt-Mеyssl va Polenske sonlari bir tajribada aniqlanadi. 
Yuqori molekulyar spirtlarni infraqizil spektroskopiya yordamida CCl
4
eritmasidagi optik zichlikni v=3630-3640sm
-1
 uzunlikdagi to`lqinda o`lchash yo`li 
bilan aniqlash mumkin.