I b L i s d e V o r I q I s s a

I
B L I S   D E V O R I  
(
Q I S S A
)  
Tohir Malik 
 
38 
library.ziyonet.uz/ 
 
 
-Shuni bilarmikinlar? 
 
Bu gapdan keyin Toʻlqinning qovoqlari uchdi. Xotiniga qaragan edi, uning mehrli 
nigohida “bitta gapdan qoling” degan ma’noni uqib, unga itoat qildi. Bitta, hatto ikki-
uchta gapdan qolishga qurbi yetardi. Lekin behisob gapdan qolish shu paytgacha hech 
kimga nasib etmagan. Toʻlqin ukasi bilan bahslashishni bas qilish maqsadida bilagidagi 
soatiga qarab oldi-da, oʻrnidan turdi. 
 
-Ishga ketadigan vaqtim boʻldi, - deb gapni qisqa qildi. 
 
Akasining bu harakatini Sattor “Bor, uyingga joʻna”, degan ma’noda qabul qilib, 
ogʻringanicha oʻrnidan turdi. Toʻlqin kiyimini almashtirish uchun ichkari xonaga kirdi. 
Sattor akasining harakatidan ranjib, Robiyaga qarab qoʻydi-da, tashqariga yoʻl oldi. Ikki 
oʻt orasida qolgan Robiyaning nazarida bu holat bombalarning portlashidan aniq nishona 
edi. 
 
Oftobxonning Salohiddinga koʻngli borligi haqidagi gumon u chiqib ketganidan keyin 
unutildi. Chunki bu xonadonga doir undanda muhimroq muammolar bor edi. Sattor qizi 
bilan jiyani orasida muhabbat tugʻilishi mumkinligiga uncha ishonmasdi. Obodxon ham 
ishonmas edi, biroq oʻrtancha qizining maktabdan topib kelayotgan gaplari uni ba’zan 
oʻyga toldirib koʻyardi. U ovsini bilan quda boʻlishini tasavvuriga sigʻdira olmasdi. 
Obodxonni boshini qotirgan eng muhim narsa - erining jiyani kuyov boʻlsa uning uyga 
ega chiqish xususindagi koʻp yillik orzularini tiriklayin qabrga koʻmib tashlardi. 
Kelishgan, koʻrkam yigit - Salohiddin bu oilaga kuyov boʻlishga arzisa-da, uning bu 
martabaga erishuviga yoʻl qoʻyish mutlaqo mumkin emasdi. 
 
Ba’zi yigitlar ota-onalarining ihtiyorlariga qarshi chiqmay amakilari yoki xolalarining 
qizlariga uylanaveradilar. Ayrim yigitlar esa yaqin qarindoshlarining qizlarini oʻzlariga 
tugʻishgan singilday deb bilib, ular bilan turmush qurishni istamaydilar. Qiz qanchalik 
goʻzal boʻlmasin, xushlarini oʻgʻirlamasin, aka-singillik tuygʻusi ishqiy tuygʻudan 
balandroq keladi. 
 
Salohiddin shu toifadan edi. Ota-onasi Oftobxonga munosabat masalasida unga biron bir 
soʻz aytmaganlar, Obodxon singari gumonda ham boʻlmaganlar. Salohiddin onasi, 
ayniqsa otasi tomonidan shunday taklif boʻlib qolishidan choʻchirdi. Chunki bunday 
taklifni keskin rad etishga qurbi yetmay qolishi mumkin edi. Ayniqsa keyingi paytlarda 
ikki oila orasidagi munosabatlarning keskinlashib boruvi uni tashvishga solardi. Qadimda 
ikki podsholik urushning oldini olish maqsadida quda boʻlisharkan. Salohiddin ota-
onasining shu usulni ma’qul topishidan xavotirlanardi. Shu yoshga qadar singlim, deb 
mehr qoʻyib kelayotganining xotini boʻlishini tasavvur qilishga qiynalardi. Uning uchun 
eng ogʻir masala - qaynonasining 
 
kim ekani! Agar Obodxonning fe’li-tabiati bunchalar boʻlmasa, aka-singillik tuygʻusidan 
voz kechishga ehtimolki koʻnardi. 
 
Robiya aytmoqchi, xonadonga bombalar koʻmib tashlanganini Salohiddin ham sezardi. 
Bombalarning portlay boshlashini onasi kabi u ham havotir bilan kutardi. Bombalarni 

---