I. O’quv materiallar 1- mavzu transport vositalari detallarining ish qobilyatini qayta tiklash texnologiyalari fanining maqsadi va vazifalari reja

2-MAVZU TRANSPORT VOSITALARI DETALLARINI ISHLASH 
SHAROITLARI VA ULARDAGI SODIR BO’LAYOTGAN 
JARAYONLAR
. 
Reja: 
1.Mashinalarni ishonchliligini ta’minlashda TXK va ta’mirlashning roli.
2.TXK va ta’mirlashlar turi, xamda tizimi.
3.Ta’mirlashlarning turlari va ularning maqsad xamda vazifalari.
4.Ish qobiliyati, ishonchlilik, xizmat muddati, resurs kabi tushunchalar va ularning 
tavsifi.
Tayanch iboralar: Texnik xizmat ko’rsatish, ta’mirlash, joriy ta’mirlash, 
mukammal tamirlash, yeyilish, chidamlilik, deformatsiyalanish, yeyilish, 
sinish, korroziyalanish 
Mashinalarni ishonchliligini ta’minlashda TXK va ta’mirlashning roli. 
Transport vositalari foydalanish chogida ular xar xil tashqi ta’sirlarga uchraydi. 
Natijada loyixalash va tayyorlash jarayonida kiritilgan ishonchlilik buzilmasdan 
ishlash, chidamlilik, ta’mirlashga yaroqlilik xamda saqlanuvchanlik ko’rsatkichlari 
pasayadi. Bunga mashina detallarida turli xil nuqsonlar paydo bo’lishi va ularning 
yeyilishi sabab bo’ladi. 
Texnik xizmat ko’rsatish (TXK) va ta’mirlashning rejali – oldini olish tizimi 
mashinalarni ishga yaroqli xolatda tutib turish uchun xizmat qiladi. TXK va 
ta’mirlash tizimi deganda ilmiy asoslangan tashkiliy, texnologik va iqtisodiy tadbirlar 
majmui, shuningdek, transport vositalarining ishga yaroqli xolatda tutib turish xamda 
tiklashni ta’minlaydigan vositalar tushiniladi. 
Meyorlar va qoidalarga amal qilish, texnikani soz xolda tutib turish bilan bog’liq 
bo’lgan ishlab chiqarish xarajatlarini mumkin qadar kamaytirgan xolda texnikaning 
ishonchli ishlashini ishirish imkonini beradi.
TXK va ta’mirlash tizimi texnik xizmat ko’rsatadigan va uni ta’mirlaydigan 
xizmatlar xamda korxonalarni tegishli ishlarni okilona tashkil etishga da’vat etadi. 
Ta’mirlashning eng makbo’l sifatini belgilab beradi, ta’mirlash bazasini 
rivojlantirishga ketadigan mablag’larni ishlab chiqarishni bir yerga to’plash, 
ixtisoslashtirish evaziga kamaytirishga yordam beradi.
Tizim, mashinalarni quyidagi guruxlarga bo’lishni taqozo etadi: yuk avtomobillari; 
yengil avtomobillari; boshqa turdagi transport vositalari. Tizim asosan texnika 
ishlamay qolishining olidini olish va mashinalarning ishonchli ishlashi imkonini 
oshirishni ko’zda tutadi.
Mashinalarning texnik axvolini boshqarishda asosiy ko’rsatkichlar xisoblanib 
quyidagilar kiradi:
- ishlarning davriyligi;
- bajargan ishi;
- ta’mirlash – xizmat ko’rsatish ishlarisiz mashinaning texnik imkonyatlaridan ruxsat 
etilgan darajada chetga chiqishlar;
- TXK va ta’mirlashda mashinalarning xolat parametrlarini tiklash darajasi;

---

6 
- ta’mirlashga, almashtirishga qadar mashinadan foydalanish maqsadga muvofiq 
bo’lgan qoldik resurs.
TXK va ta’mirlash tizimi, butun foydalanish davri mobaynida mashinalarning texnik 
axvoli va ishlash qobiliyatini zarur darajada tutib turish imkonini beruvchi ishlarning 
quyidagi turlarini nazarda tutadi: texnik xizmat ko’rsatish; joriy ta’mirlash; kapital 
ta’mirlash.