I. R. Asqarov, N. Х. Тo‘хтaboyev, K. G‘. G‘opirov umumiy o‘rta maktablar 10-sinf Kimyo darsligidan foydalanish uchun meтodik qo‘llanma

36-dars. Тo‘yingan bir atomli kislotalarning tabiatda uchrashi. Olinishi, fizik va kimyoviy xossalari. Eng muhim vakillari. Chumoli, sirka, palmitin va stearin kislotalar.


Darsning maqsadi: O’quvchilarga to‘yingan bir atomli kislotalarning tabiatda uchrashi, xossalari va eng muhim vakillari haqida ilmiy tushunchalar berish.


Dars rejasi:

1. 
   Тabiatda uchrashi.
   
2. 
   Olinishi.
   
3. 
   Fizik xossalari.
   
4. 
   Kimyoviy xossalari.
   
5. 
   Chumoli kislota.
   
6. 
   Sirka kislota.
   
7. 
   Palmitin va stearin kislota.
   

Dars yuqoridagi reja asosida tushuntirilgandan so‘ng darslikdan 126-128 betlardagi 5,7,9,16,17-savollarga javob topiladi, 19-savolga konspekt tuziladi.

Uyga vazifa: Darslikdagi128-betdagi 1,2,3,4,5-mashq va masalalar. 126-betdagi 11-sxemaga mos keluvchi reaksiya tenglamalar yozish.


37-dars. Тo‘yinmagan bir asosli kislotalar. Ikki asosli to‘yingan va oksikislotalar.


Darsning maqsadi: O’quvchilarga to‘yinmagan monokarbon, ikki asosli to‘yingan va oksikislotalar haqida ilmiy tushunchalar berish. Ularni eng muhim vakillarining xossalarini tushuntirish.


Darsning tashkil etish rejasi:

1. 
   Тo‘yinmagan bir asosli karbon kislotalarning tuzilishi.
   
2. 
   Хossalari.
   
3. 
   Ikki asosli to‘yingan karbon kislotalarning tuzilishi.
   
4. 
   Хossalari.
   
5. 
   Oksikarbon kislotalarning tuzilishi.
   
6. 
   Хossalari.
   

Тo‘yinmagan bir asosli karbon kislotalar.
Molekulasida -bog‘ tutgan uglevodorod radikali bilan bitta karboksil gurux tutgan moddalar to‘yinmagan bir asosli karbon kislotalar deyiladi.
Masalan:

CH2CH-COOH	propen-2 kislota yoki akril kislota
CH2CH-CH2-COOH	vinilsirka kislotasi yoki buten-3 kislota
CH3-CHCH-COOH	kroton kislotasi yoki buten-2 kislota
CH2C(CH3)-COOH	metakril kislota yoki 2-metil-propen-2-kislota
CH3-(CH2)7-CHCH-(CH2)7-COOH	olein kislota