I shamshidinov noorganik moddalar va
Download 7.06 Mb. Pdf ko'rish
|
|
Tug‘ma rudalardan oltingugurtning olinishi. Tug‘ma oltingugurt
konlari qoldiqli yoki vulkanli xarakterdagi yotqiziqlar tarzida uchraydi. Tug‘ma oltingugurt konlari Italiyada (Sitsiliya orollarida), Yaponiyada (Xokkaydo orollarida), AQSHda (Texas va Luiziana shtatlarida) uchraydi. Tarkibida 20% va undan ortiq oltingugurt tutgan tug‘ma oltingugurt rudalari to‘g‘ridan-to‘g‘ri kuydirilib, sulfit angidridga aylantiriladi va undan sulfat kislota ishlab chiqariladi. Ammo odatda oltingugurtli rudalar kuydirilmaydi, balki undan oltingugurt suyuqlantirilib ajratilib olinadi. Oltingugurtni suyuqlantirib ajratib olish pechlarda, avtoklav- larda va to‘g‘ridan-to‘g‘ri yer osti yotqiziqlarida amalga oshiriladi. Pechlarda oltingugurtni suyuqlantirishda ruda tarkibidagi 25% gacha oltingugurtni yoqish issiqligidan foydalaniladi. Bunda elementar oltingugurt unumi 75% ga yetadi. Oltingugurtni to‘g‘ridan-to‘g‘ri yer osti yotqiziqlaridan Frash usuli bo‘yicha qazib olishda (bu usul AQSHda ishlatiladi) oltingugurt qaynoq suv bilan suyuqlantiriladi va qisilgan havo bilan yuzaga siqib chiqariladi. Buning uchun quduqqa bitta quvur orqali bosim ostida 150- 160 O C haroratgacha qizdirilgan suv berilsa, ikkinchisidan esa qisilgan havo yuboriladi. So‘ngra suv ma’lum masofada joylashgan va oltingugurtli qatlamdan chuqurroq bo‘lgan boshqa maxsus quduqdan chiqarib olinadi. Frash usuli bilan nisbatan arzon oltingugurt olinadi, lekin bunda kondan uni ajratib olish darajasi 30-60% ni tashkil etadi xolos. AQSHda oltingugurtning ko‘p qismi temir yo‘l va avtomobil sisternalarida suyuqlantirilgan holatda tashiladi. Ko‘pincha oltingugurtga boy bo‘lgan tug‘ma oltingugurt rudalaridan uni flotatsiyalash yo‘li bilan ajratib olinadi. Tug‘ma rudalardan oltingugurt olish uchun flotatsiyalash va so‘ngra flotatsiya avtoklavlarida konsentratdan oltingugurtni suyuqlantirish usuli qo‘llaniladi (1.3-rasm). Kondan keladigan oltingugurtli ruda dastlab tegirmonlarda mayda- lanadi. Juda mayda holatigacha maydalangan ruda flotatsiyalashga yuboriladi. Bunda flotareagent sifatida suyuq shisha, kerosin va C 7 -C 9 spirtlari ishlatiladi. Tarkibida 70-75% elementar oltingugurt bo‘lgan hosil qilingan konsentrat quyultiruvchilarda, so‘ngra barabanli filtrlar yoki sentrifugalarda 10-15% namlik qolguncha suvsizlantiriladi. Suv- 21 sizlantirilgan oltingugurtli konsentrat ochiq suyuqlantirgich 1 ga yuboriladi. 1.3-rasm. Avtoklavlarda flotatsiyalash orqali oltingugurtli konsentratlardan oltingugurt olish sxemasi: 1-suyuqlantirgich; 2-flotareagent eritmalari yig‘gichlari; 3-flotatsiyalash avtoklavlari. Suyuqlantirgich unumdorligi oltingugurtli konsentrat namligiga bog‘liq va u konsentrat namligi 10-15%, qizdirish yuzasi 1 m 2 bo‘lganda 100-150 kg/s ni tashkil etadi. Quruq konsentratni suyuqlantirishda unumdorlik 270-300 kg/s gacha yetadi. Muntazam ravishda suyuqlangan oltingugurtli konsentrat suyuqlantirgich 1 dan 120-130 O C haroratda oltingugurtli suspenziya holatida flotatsiyalash avtoklavi 3 ga tushadi. Bu yerga shu bilan bir vaqtda yig‘gich 2 dan flotareagentning suvli eritmasi ham beriladi. Avtoklavlar po‘latdan tayyorlangan silindrik idish bo‘lib, konussimon taglikka egadir. Sirti bug‘li qoplama isitiladi. Avtoklavda aralashtirgichlar bo‘ladi. Avtoklavdagi ikkita shtutserning biridan suyuqlantirilgan oltingugurt, ikkinchisidan esa bekorchi jinslar chiqarib olinadi. Avtoklavdagi massani aralashtirilganda suv mayda tomchilarga bo‘linadi, u esa bekorchi jinslarga absorbilanishi natijasida massaning yuqori qatlamiga qalqib chiqadi. Shuning uchun avtoklavdan dastlab toza suyuq oltingugurt quyib olinadi, so‘ngra esa bekorchi jins chiqariladi. Flotatsiyalash avtoklavining unumdorligi 1 m 3 hajmdagi 22 jihoz uchun 1600 kg/s oltingugurtga to‘g‘ri keladi. Konsentratdan oltingugurtni umumiy ajratib olish darajasi 95-98% ni tashkil etadi. Flotatsiyalash avtoklavining ishlash tartibi taxminan quyidagicha bo‘ladi: Bajariladigan ishlar Davomiyligi, min. Oltingugurtli bo‘tqani suv bilan aralashtirish ………................. 10 Flotatsiyalash …….…….…….…….…….…….…….………... 5 Suyuq oltingugurtni quyib olish va chiqindilarni yo‘qotish …... 15 Siklning umumiy davomiyligi 30 min; suyuq shisha sarfi 8% (eritmadagi SiO 2 ning konsentratsiyasi 3 g/l) ni tashkil etadi. Download 7.06 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|