Ибрайым юсупов өмир, саған ашықпан…

Өмирбек ҳəм Ережеп тентек 
Лаққыны бир сынамақшы болды да. 

---

68 
Өмирбекти шақырды бий алдына. 
- Мə теңге! Базарға барып кел! -деди 
Бир «ўақ-ўақ», бир «ўай-ўай» алып кел!-деди. 
Бийдиң сөзин ким тəрк еткен бундайда! 
«Қуп əжеп» деп шапты Өмек Шымбайға. 
Көп қызларды қуўырдаққа тойдырып, 
Қайтты атын дизгин ушы қуйдырып, 
Жолдан ҳəрре, шаян услап алды ол, 
Ҳəм қоржынның бир басына салды ол, 
Гүржилеўли бос қоржынды көтерип, 
«Аманатың мине» деди жөтелип. 
- Қане, қане көрейик-деп бий сонда, 
Қуўанып тез қолын урды қоржынға. 
Ўақ-ўақ, қолым... Бул нең, маңлайы қара? 
Мынаўың ҳəрре ғой, ҳəй занғар! - деди. 
- Қолыңызды суғыңқыраң бий жора. 
Тейирегинде „ўай-ўайы" да бар-деди... 
(Ережеп тентек қыпшақтың бийи, Өмирбектиң 
заманласы. И.Ю.) 
 
1962-Жыл. 
 
«ЗАМАН АҒЫМЫ» китабынан 
 
1968 
 
ТУЎҒАН ЖЕР 
 
Шымбайға 
Сəлем саған, туўған жерим!
Көрсем шаңлағыңды сениң,
Балалығым тутар мениң,
Еркелеткен ел-жайымсаң,
Лаўазымлы Шымбайымсаң. 
Артқан сайын ығбал-бахтың,
Хош болады мениң ўақтым.
Тарийхында қарақалпақтың
Белли елсең өзиң сениң,
Көпти көрген көзиң сениң. 
Көп тақыўа ғаррылардан
Сөз тыңладым жаслай мудам
Ески, жаңа китаплардан
Көп оқыдым тарийхыңды
Ҳəм яд еттим тəрийпиңди. 
Тарығып жер, суў ҳəм наннан, 
Қысым көрип патша ханнан,
Ата журты Түркстаннан
Бабам байғус қашқан дейди,

---

69 
Саған қоныс басқан дейди. 
Шықсам жолларыңа сениң,
Соннан берги дəўирлериң, 
Елес берип бирим-бирим,
Жазылмаған романдай,
Қыялымды тербер сондай. 
Айна бетли асфальт үсти
Мени саған алып ушты, 
Тазғарадан көзге түсти
Минарланған бəлент морың, 
Өттим ҳəм «Өтениң сорын». 
Таллар тик аяқтан басып,
Жол бойында қатарласып, 
«Шайырым!» деп жабырласып,
Қалар ырғалып изимде,
Кеўлим толар хош сезимге. 
Қайдан бул сезимниң ҳаслы?
Қуўанғаннан көзим жаслы. 
Кеўлимде бир бəҳəр паслы
Жайғандай гүл жапырағың, 
Сəлем, туўған топырағым! 
Аймалаған Сен аямсаң, 
Таллы жағыслы саямсаң.
Мен қус болсам, сен уямсаң, 
Аўзымдағы мəргиямсаң, 
Анам, Шымбайымсаң мениң 
Ким сағынбас туўған жерин! 
* * * 
Киндик қаным тамған жерим,
Аманбысаң аўыл-елим!
Əстен айда, шофер иним,
Асфальтыңнан бур оң жаққа,
Жетпей турып Жармыш жапқа. 
Əне усы кең гүзар жол 
Ата журтқа апарар ол. 
Мен тил болсам, сен қулақ бол, 
Туўған жердин гəпи узын, 
(Түсинерсең еле өзиң). 
Тағжап аўылы - таллы жағыс!
Алтын бесигимсең нағыз. 
Кеўлимде көп ғайры нағыс
Суўретиң бар орнап қалған,
Умытсам, туўғаным жалған. 

---

70 
Ой-шуқырың, атыз, салмаң,
Көлиң, қумың ҳəм суўалмаң,
Бəри-бəри таныс маған
Есапшының шот тасындай.
Санайман мен от басында. 
Мынаў жийделиктиң сырты,
Пəленше ағаның журты.
Анаў Шымбай аэропорты,
Ҳəр самолет ушкан ўақта
Жас қыялым қанат қаққан. 
Гүлте жоңышқа өскен өңир
Бүклик еди туйе сиңир,
Қас қарайып түссе иңир,
Бир сағал төрт даўыс пенен,
«Концерт» берер еди-аў бəлем. 
Сүйлинлер көп бул өңирде.
Атың үркер дүрлегенде,
«Қырғаўылдың ҳəр пəринде
Əзирейлиниң бир түги бар»
Деп дурыс айтар ғаррылар. 
Гөне ырашлар - жер тыртығы,
Пахта еккен бəрин жығып,
Жол өз сүрдеўинен шығып,
Жаңа гүзар менен жүрер,
Жер жаңарса, жол гөнерер. 
Бийик көпир, қыйсық салма,
От алғанман бунда малға.
Келемен деп анаў талға, 
Бир жийен қыз алдап кеткен.
Нелер өтпей, нелер өткен... 
Балалығым, балалығым! – 
Дүзден терген қарамығым,
Көп жыллардың аралығын
Атлап, сен түсесең еске,
Усап кеше көрген түске. 
 
Жыл артынан жыллар жүзип,
Ойыныңды кетер бузып.
Балалық бир алтын жүзик,
Түсип қалған соң қолынан,
Ҳəр ким излер өз жолынан... 
Үлеп шəббелерди жебир,
Топ ойнадым болып себил.
Бесжап, Тағжап, Аршан кебир,

---

71 
Жуўа тердим Əлишептен,
Таттым собық, сүтилмектен. 
Газетке орап зағарамды,
Асынып семиз боқшамды.
Жолларда суўырып шаңды,
Мен қалаға қатнағанман,
Оқыў десе жатпағанман. 
Сол өткен балалық шақты,
Еске алсам ўакты-ўақты,
Алдымнан Кегейли ақты,
Умытып гейде сабақты,
Қара батпақ қайырында,
Ойнай-ойнай қырғалақты,
Соннан түрим қара болған.
(Ҳəммелер де бала болған). 
Не бол десең тайын болдым.
Билим қуўып сайыл болдым.
Қызларың Зуҳра балғанда,
Мен ышқында Тайыр болдым.
Сеннен шыққан шайыр болдым...
Ҳəр кимниң бир кəсип-иси,
Бир нəрседен несибеси... 
Несибең мың жортсадағы.
Көп жерге дуз тартсадағы,
Даңқ-мəртебең артсадағы, -
Туўған жер ушын баласаң,
Оған бас ийип барасаң. 
1961-1966-жыл