Ibtido (tavrotning birinchi kitobi) Kirish

9:25 …akalariga — Som va Yofasga yoki ularning avlodlariga. 
9:27 Xudo Yofasga mo‘l yer bersin… — ibroniycha matndan so‘zma–so‘z tarjimasi Xudo 
Yofasni kengaytirsin…. Yofas ibroniychadagi kengaytirmoq so‘ziga ohangdosh. 
10:1 Ularning nasl–nasabi va ulardan kelib chiqqan xalqlar… — bu ro‘yxatda berilgan 
nomlarning ba’zilari Som, Xom va Yofas avlodidan kelib chiqqan ma’lum insonlarga, 
ba’zi nomlar esa ulardan kelib chiqqan xalqlarga tegishlidir. Ro‘yxatda xalqlar 
o‘rnashgan yurtlarning nomlari ham keltirilgan. 
10:4 Ro‘don — ibroniycha matnda bu ismning boshqa varianti Do‘don. Uning Ro‘don 
degan shakli 1 Solnomalar 1:7 dan olingan. 
10:5 Ular — shu bobning 2-4–oyatlarida aytib o‘tilgan Yofasning nasli nazarda tutilgan. 
Ba’zi tarjimalar Yofasning nasli ana shulardan iborat edi degan iborani gapning boshiga 
qo‘shadi, chunki shunga o‘xshash gap shu bobning 20, 31–oyatlarida ishlatilgan. 
Ibroniycha matnda aynan shu ma’no nazarda tutilgan bo‘lishi mumkin. 

---

Ibtido
79 
10:6 Kush — Misrdan janubda o‘rnashgan xalqning bobokaloni edi. Ibroniycha 
matndagi bu so‘z odatda Habashiston deb tarjima qilinadi. Qadimgi Habashiston hududi 
hozirgi Sudan va Efiopiya mamlakatlarining ba’zi qismlarini o‘z ichiga olgan. 
10:6 Mizra — Misr xalqining bobokaloni edi. Ibroniycha matndagi bu so‘z odatda Misr 
deb tarjima qilinadi. 
10:10 Shinar yeri — Mesopotamiyadagi, ya’ni Dajla va Furot daryolari orasida 
joylashgan yerlardagi bir hududning qadimgi nomi. Keyinchalik bu hududda Bobil 
shohligi barpo bo‘lgan. 
10:10 …shaharlarining hammasini… — yoki …Kalney shaharlarini…. 
10:11 Nimro‘d o‘sha yerdan Ossuriyaga borib… — yoki Oshur o‘sha yerdan chiqib… 
(Oshur Ossuriya xalqining bobokaloni edi).