Ibtido (tavrotning birinchi kitobi) Kirish

17:19 Is’hoq — ibroniychadagi ma’nosi kuladi. 
18:1 emanzor — yoki terebintzor. 13:18 oyatga va 12:6 ning ikkinchi izohiga qarang. 
18:3 Hazratim — Ibrohim o‘sha uch odamning birini yo‘lboshchi sifatida tan oldi. 
18:6 bir tog‘ora — ibroniycha matnda uch sexa, taxminan 22 kiloga to‘g‘ri keladi. 
18:10 Ulardan biri — ibroniycha matnda U, kelgan uch odamning yo‘lboshchisi nazarda 
tutilgan bo‘lishi mumkin (shu bobning 3–oyatiga va o‘sha oyatning izohiga qarang). 
18:10 …kelgusi yili shu paytda… — yoki …to‘qqiz oydan keyin… yoxud …kelgusi bahor…. 
Shu bobning 14–oyatida ham bor. 
18:13 Egamiz — Ibrohimnikiga odam ko‘rinishida kelgan mehmonlarning biri Egamiz 
ekanligi bu oyatda aniq ko‘rsatilgan (shu bobning 1, 3, 10–oyatlariga qarang). Shu 
paytgacha Ibrohim bundan bexabar edi. Qolgan ikkita mehmon farishtalar edi (shu 
bobning 22–oyatiga va 19:1 ga qarang). 
19:1 ikkala farishta — Ibrohimga odam ko‘rinishida zohir bo‘lgan ikkala mehmon 
(18:22 ga qarang). 
19:1 …darvozasi yonida… — qadimgi paytlarda odamlar savdo–sotiq, ijtimoiy va 
huquqiy masalalarni hal qilish uchun shahar darvozasi yonida yig‘ilishardi. 
19:3 non — ibroniycha matnda xamirturushsiz non, kutilmagan mehmon kelib qolganda 
tez tayyorlanadigan nonning turi. 
19:22 Zo‘var — bu nom ibroniychadagi kichkina so‘ziga ohangdosh. 
19:37 Mo‘ab — bu ism ibroniychadagi otamdan so‘ziga ohangdosh. 
19:38 Banommi — bu ism ibroniychadagi qarindoshimning o‘g‘li so‘ziga ohangdosh. 
20:1 Nagav cho‘li — 12:9 izohiga qarang. 
20:1 Garor — Kan’onning janubi–g‘arbidagi shahar, O‘lik dengizdan qariyb 80 kilometr 
g‘arbda joylashgan. 
20:16 ming bo‘lak kumush — taxminan 11 kiloga to‘g‘ri keladi. Qadimgi paytlarda 

---

Ibtido
83 
ma’lum vazndagi kumush bo‘laklari odatda pul sifatida ishlatilgan.