Ii-mavzu. Sanoat korxonalarini rivojlantirish strategiyasini shakllantirish

2.4.3-rasm. Kompaniyaning xodimlar shtati tashkiliy tuzilmasi.
Apparat xodimlari maslahat, nazorat va boshqa vakolatlarga ega. Ushbu struktura о‘rta korxonalarda qо‘llaniladi.
Afzalliklar, rahbar tomonidan qabul qilinadigan qarorlarning vakolatlari oshadi, boshqaruv funksiyalarining takrorlanishi chiqarib tashlanadi.
Kamchiliklari asosan chiziqli tashkiliy tuzilish bilan bir xil.
Chiziqli-funksional tashkiliy tuzilma liniya va funksional menejerlarning rollarini ajratishni о‘z ichiga oladi (2.4.4-rasm).

2.4.4-rasm. Chiziqli-funksional tashkiliy tuzilma.
Shunday qilib, funksional xizmatlar liniya menejerlari uchun yechimlar tayyorlaydi. Korxona qanchalik katta bо‘lsa, uning faoliyati qanchalik murakkab bо‘lsa, u shunchalik kо‘p jihozlangan bо‘lishi kerak.
Afzalliklari: vakolatli qaror qabul qilish qobiliyatini kengaytirish, texnologik ishlab chiqarish muammolarini hal qilish vaqtini qisqartirish.
Kamchiliklari: funksional va liniya menejerlari о‘rtasidagi munosabatlardagi qiyinchiliklar.
Divizion tashkiliy tuzilma tarkibiy bо‘linmalarning о‘z faoliyati natijalari bо‘yicha sezilarli darajada mustaqilligini ta’minlaydi (2.4.5-rasm).
Bunday boshqaruv kо‘plab mustaqil bо‘limlardan (bо‘limlardan) iborat yirik korxonaga xosdir. Bu tashkilotning maqsadlariga erishishga yо‘naltirilgan korxonalarning alohida guruhi. Korporatsiyaning bо‘linma boshqaruv tuzilmasi boshida strategik markaz bо‘lib xizmat qiladigan bosh shtab va ijroiya apparati joylashgan. Ushbu struktura tо‘rtta versiyada qurilishi mumkin.

2.4.5-rasm. Divizion tashkiliy tuzilma.
Hududiy variant, bu bо‘lim mintaqaning ehtiyojlari uchun mahsulot ishlab chiqarishga ixtisoslashganligini anglatadi.
Mahsulot opsiyasi bо‘lim ichidagi har bir bо‘linmaning roliga asoslangan va butun hudud va iste’molchilar guruhlari uchun bitta mahsulotni ishlab chiqarishga qaratilgan.
Bozor varianti ma’lum bir iste’molchilar guruhi uchun mahsulotlar (xizmatlar) ishlab chiqarishga qaratilgan.
Innovatsion variant innovatsiya uchun maxsus markazlarni shakllantirishni о‘z ichiga oladi.
Afzalliklari: daromadni oshirish va bozorda mavqega ega bо‘lish masalalarida bо‘linmalarning mustaqilligi va javobgarligi.
Kamchiliklari: ma’muriy xodimlar sonining kо‘payishi, resurslarning markazlashtirilgan taqsimlanishi bilan bog‘liq nizolar yuzaga kelishi.
Divizion tuzilmalarni yanada rivojlantirish tarmoq tashkilotlarida yaxshi rivojlangan. О‘zaro hamkorlik bir-biri bilan texnologik va iqtisodiy jihatdan bog‘liq bо‘lgan korxonalarni birlashtirish asosida muvofiqlashtirish vakolatlarini hisobga olgan holda amalga oshiriladi. Ikkinchisi hamkorlikdan manfaatdor, munosabatlar uzoq muddatli shartnomalarga asoslangan. Umumiy mulk kо‘pincha yо‘q. Tarmoq tashkilotlariga misollar: yirik loyiha bilan bog‘liq vaqtinchalik guruh, kichik biznes birlashmalari, strategik alyanslar.