Inklyuziv va maxsus taʼlim izohli lugʻot

p_isfoniya -
(yunoncha dis - buzilish ma’nosini bildiruvchi yuklama, rhope - ovoz so‘zidan) _0V02„. burilishi. D. periferik xarakterdagi _organik * funksional bo'lishi _{mumkin OvQ2} paychalaridagi tugunchalar, hiqildoq va ovoz paychalarida papillamatoz (qarang: hiqildoq papillomasi\ hiqildoq stenozi (hiqildoqning torayishi) periferik xarakterdagi organik D.ga olib keladi. Funksional D.ning paydo bo‘lishiga psixik (ruhiy) jarohatlar sabab bo‘ladi. Kuchli emotsional holat nafas olishga, ovoz hosil qilishga ta’sir qiladi. Hosil bo‘lgan patologik mexanizmlar nevrotiklarda ayniqsa tez mustahkamlanib qoladi. D. ning oliy shakli - isterik mutizmdir (ovozning to‘satdan va butunlay yo‘qolishi). Isterik mutizm qattiq qo‘rqish natijasida sodir bo‘Iadi. Isterik mutizm (soqovlik) keyinchalik duduqlanishga o‘tishi mumkin. D. afoniyadan farqlanib (qarang. afoniya), unda ovoz saqlanadi, ammo jarangsiz, sust, xirillagan bo‘ladi. Ovozni tikiash uchun davolash ishlari bilan bir qatorda logopedik mashg⁴ulotlar ham olib boriladi.

Disforiya —
agressivlik, qo‘pollik va qurquv bilan birga keladigan jaxl va norozilik ustunlik qdad.gan kayfiyatning buzilishi.

Disgrafiya —
, ,. buzilish ma’nosidagi yuklama yunoncha dis bu _zlaridan olingan
va grapho - yozaman so zlarid
chetga chiqishim ang a a tushirib
boshqa harflarnmg У

I qoldirilishi, o'mini almashtirish hamda oynad aks ettirilgan kabi yozish kuzatiladi (q_aran oynavon xat). Disgarfiyaning kelib chiqi_shj_ga og‘zaki nutqning rivojlanmasligi, fonematik idrokning, tovushlar talaffuzining buzilish* sabab boMishi mumkin. D. ning akustik, motor optik, ideomotor turlari mavjud. Yozuv jarayonida ishtirok etuvchi analizatorlardan birining jarohatlanishiga qarab D. ning quyidagi shakllari ajratiladi: a) akustik D. - eshitish analizatorining buzilishi natijasida eshitish diqqati, eshitish idroki, tovush analizi va sintezining rivojlanmay qolganligi. Bolalar talaffuz jihatdan o‘xshash tovushlarni, jarangli va jarangsiz undosh tovushlarni
ajratolmaydilar, harflarni tashlab ketadilar, o‘rnini almashtiradilar yoki qo'shib yozadilar.
b) optik D. - ko‘rish analizatorining jarohatlanishi natijasida ko‘rish idroki, ko‘rish analizi va sintezi, fazoviy tasavvurlaming shakllanmaganligi. O. d. da yozilishi jihatdan o‘xshash harflar bir-biri bilan almashtiriladi.
Optik D. ning bir ko‘rinishi oynavon xat (qarang: oynavon xat) hisoblanadi. v) motor D. da nutqni harakatlantiruvchi analizatoming buzilishi talaffuz kamchiliklariga olib keladi. g) ideomotor D. — bosh miya jarohatlari natijasida shakllangan yozuv malakalarining yo'qolishi. D.ni bartaraf etishda, og‘zaki nutqning rivojlanishidagi muammolarni tuzatishda o'qish va yozishni rivojlantirishga oid maxsus mashqlar olib boriladi.