Innovatsiya-ziyo

qattiq, achchiq kabi.
Morfologik yozuvdan chetlashib yoziladigan qo'shimchaning 
ayrimlari ikkitadan yettitagacha fonetik shaklga ega. Bu o ‘zak-negiz va 
qo‘shimcha tarkibida к g, q, g ‘ undoshining mavjudligiga bog‘liq:
1. Ikki shaklda yoziladigan qo‘shimcha:
-il/-l: yozildi, qurildi, о 'qildi, tarqaldi;
-in/'-n: kiyin, taran;
51

---

-iy/viy: ijodiy, oilaviy.
2. Uch shaklda yoziladigan qo‘shimcha:
-ga'-kaZ-qa: quyoshga, о ‘simlikka, xalqqa;
-gan/-kan/-qan: uchgan, tikkati, boqqan;
-gach, -kach, -qach: singach, to‘kkach, oqqach.
3. To‘rt shaklda yoziladigan qo‘shimcha:
-gich/-kich/-g ‘ichJ-qich: suzgich, chekkich, qirg ‘ich, bosqich;
-chak/-choq/-chiq/-chik: kelinchak, maqtanchoq, sirg'anchiq, 
о ‘rgamchik;
4. Olti shaklda yoziladigan qo‘shimcha:
-gi/-ki/-gu/-gW-g‘i/-qi: sevgi, turtki, ezgu, cholg'u, yoqilg'i, 
tashqi;
5. Yetti shaklda yoziladigan qo‘shimcha:
-gin/-km/-gurv/-kun/-g 'irv-qinZ-g 'un-qun: tizgin, keskin, surgun, 
tushkun, ozg'in, uyg'un, uchqun;
Demak, fonetik yozuv imloni talaffuzga, morfologik yozuv 
birlikning asl holatiga moslaydi.
Tarlxiy-an’anaviy yozuv. So‘zning hozirgi talaffuz me’yoriga 
mos kelmaydigan, qadimdan o‘zlashib qolgan shaklda yozilishi tarixiy- 
an’anaviy yozuv deyiladi. Boshqacha aytganda, so‘z hozirgi holatiga 
ko'ra emas, balki an’ana tusiga kirib qolgan qoidaga ko‘ra yoziladi: 
Chor Rossiyasi (asli sar), pudratchi (asli podryadchik), tamagir (asli 
ta ’magir), taqiqlamoq (asli ta ’qiqlamoq), mo'jiza, mo'tadil, mo'tabar 
kabi.
Hozirgi orfografiyada tarixiy-an’anaviy yozuv asosida yoziluvchi 
ba’zi shakllar quyidagilar:
1. Buyruq-istak mayli eski adabiyotimizda qo‘llanib kelgan 
an’anaga ko‘ra, she’riyat va nasr tilida ba’zan -gil, - g ‘il tarzida 
ishlatiladi: borgil//borg'il.
2. Maqsad m a’nosini anglatuvchi -gani shaklining -gali, -g'ali, -