I(q-q). indd

1. Qanday quri’lmalar geliotexnikali’q quri’lmalar dep ataladi’? Geliotexnika 
tarawi nelerdi u’yrenedi?
2. Ne sebepten O’zbekistan aymag’i’ Quyash energiyasi’nan paydalani’w ushi’n 
qolayli’ boli’p yesaplan’adi’?
3. U’lkemizde ayyemnen Quyash energiyasi’nan qalay paydalani’p kelingen?
4. O’zbekistanda geliotexnika tarawi’n rawajlandi’ri’w ha’m wonnan a’meliyatta 
paydalani’w boyi’nsha qanday jumi’slar a’melge a’si’ri’lg’an?
VII BAP BOYI’NSHA KEREKLI JUWMAQLAR
●
Riomer 1676-ji’li’ birinshi boli’p jaqti’li’q tezligin ani’qlag’an. Woni’n’ ma’nisi 
shama menen 215 000 000 m/s qa ten’ boli’p shi’qqan.
●
Fizo ta’jiriybesinde jaqti’li’qti’n’ tezligi 313 300 000 m/s qa ten’ boli’p 
shi’qqan.
●
Ha’zirgi waqi’ttag’i’ wo’lshew na’tiyjelerine ko’re, qarag’anda jaqti’li’qti’n’ 
vakuumdag’i’ tezligi 299792458 m/s qa ten’.
●
Jaqti’li’qti’n’ ximiyali’q ta’siri - jaqti’li’q ta’sirinde zatlarda ju’z beretug’i’n 
ximiyali’q wo’zgerisler boli’p yesaplan’adi’.
●
Jaqti’li’qti’n’ ta’sirinde suw ha’m karbonat angidridi qatnasi’nda wo’simliklerde 
organikali’q birikpelerdin’ payda boli’wi’ ha’m hawag’a kislorod aji’rali’p 
shi’g’i’wi’ procesi fotosintez dep ataladi’. Bul process jerdegi tirishilik 
shi’nji’ri’ni’n’ negizi boli’p yesaplanadi’.
●
Quyash energiyasi’ni’n basqa tu’rdegi energiyalarg’a aylandi’ri’p beriwshi 
quri’lmalar geliotexnikali’q quri’lmalar dep, Quyash energiyasi’nan keleshekte 
paydalani’w menen shug’illanatug’i’n taraw geliotexnika dep ataladi’.
●
Quyash energiyasi’nan paydalani’wdi’n’ keleshegi bar. Quyash energetikasi’ 
ekologiyali’q taza, qolay, shawqi’msi’z boli’p, woni’n’ imkaniyatlari’ u’lken 
boli’p yesaplanadi’.
VII bap. Jaqti’li’q energiyasi’nan paydalani’w

---

112