I(q-q). indd

2. 2 kg massali’ deneni 25°C dan 500°C ga shekem qi’zdi’ri’w ushi’n 427,5 
kDj ji’lli’li’q mug’dari’ jumsaladi’. Bul dene qanday zattan tayarlang’an?
3. 2,5 kg massali’ gerbishti 625°C ga shekem qi’zdi’ri’p, 20°C temperaturali’ 
wo’jirege ali’p kirildi. Belgili waqi’ttan keyin wo’jirenin’ temperaturasi’ 5°C 
g’a ko’terilgende gerbishtin’ temperaturasi’ wo’jire temperaturasi’na ten’lesedi. 
Gerbishtin’ temperaturasi’ wo’jire temperaturasi’ menen ten’leskenge shekem 
wonnan qansha kilokaloriya ji’lli’li’q mug’dari’ aji’rali’p shi’qqan?
4. 27°C temperaturadag’i’ 10 kg qorg’asi’nni’n’ yeriw temperaturasi’na shekem 
(327°C ga shekem) qi’zdi’ri’w ushi’n Q ji’lli’li’q jumsaladi’. Sonsha ji’lli’li’q 
jumsap 0°C temperaturadag’i’ neshe litr suwdi’ qaynati’w mu’mkin?
5. Juwi’ni’w ushi’n vannada 20°C li’ suwi’q suw ha’m 70 °C li’ i’ssi’ suw 
quyi’p, 50°C li’ ji’lli’ suw tayarlanadi’. Yeger vannada ji’lli’ suw 100 l bolsa, 
vannag’a suwi’q ha’m i’ssi’ suwdi’n’ ha’r birinen neshe litr quyi’lg’an? Vanna 
i’di’sti’n’ alg’an ji’lli’li’q mug’dari’n yesapqa alman’. 
9-§. QATTI’ DENELERDIN’ SALI’STI’RMALI’ JI’LLI’LI’Q 
SI’YI’MLI’LI’G’I’N ANI’QLAW
(Laboratoriyali’q jumi’s)
Kerekli a’sbaplar: kalorimetr, ta’rezi, ta’rezi taslari’, termometr, 
sali’sti’rmali’ ji’lli’li’q si’yi’mli’li’g’i’ ani’qlan’atug’i’n 3 
dene, qaynag’an suw.
Jumi’sti’ wori’nlaw ta’rtibi
1. Kalorimetr pasporti’nan woni’n’ aralasti’rg’i’sh penen birgeliktegi 
ji’lli’li’q si’yi’mli’li’g’i’ C
k
ni’ jazi’p ali’n’.
2. Menzurka ja’rdeminde suwdi’n ko’lemi V ni’ wo’lshep, woni’ ka-
lorimetrdin’ ishki i’di’sina quyin ha’m ji’lli’li’q ten salmaqli’g’i qarar 
tapqannan keyin onin temperaturasi’ t
s
ti termometr ja’rdeminde wo’lshen’.
3. Kalorimetrge quyi’lg’an suwdi’n massasi’n m
s
= ρ
s
V formuladan 
paydalani’p yesaplan’. Bunda ρ
s
– suwdi’n ti’g’i’zli’g’i’.