I(q-q). indd

1 kg janarmay toli’q jang’anda qanday mug’darda 
ji’lli’li’q aji’rali’p shi’g’i’wi’n ko’rsetiwshi fi zikali’q shama 
janarmaydi’n’ sali’sti’rmali’ jani’w ji’lli’li’g’i’ dep ataladi’.
Janarmaydi’n’ sali’sti’rmali’ jani’w ji’lli’li’g’i’ q ha’ribi menen belgilen-
edi, woni’n’ tiykarg’i’ wo’lshew birligi l Dj/kg. Ha’r tu’rli janarmaylardi’n’ 
sali’sti’rmali’ jani’w ji’lli’li’g’i’ ha’r tu’rli boladi’ (3-keste). 
3-keste
Ayi’ri’m janarmay tu’rlerinin’ sali’sti’rmali’ jani’w ji’lli’li’g’i’
№ Janarmay q, 10
7
 
 
№ Janarmay q, 10
7
1 Ourg’aq woti’n 
1,0
5 Ta’biyg’i’y gaz 
4,4
2 Torf 1,4
6 Neft 4,4
3 Tasko’mir 
2,9
7 Benzin 
4,6
4 Spirt 2,9
8 Kerosin 
4,6
Janarmay jang’anda aji’rali’p shi’g’aratug’i’n ji’lli’li’q’ mug’dari’ Q di 
tabi’w ushi’n woni’n’ sali’sti’rma jani’w ji’lli’li’g’i q di birotala jang’an 
janarmaydi’n’ massasi’ m g’a ko’beytiw kerek:
Q = qm.
16-su’wret
Dj
kg
Dj
kg
II bap. Termodinamika elementleri

---

34
Ma’seleni sheshiw u’lgisi.
Massasi’ 20 kg bolg’an janarmay jang’anda 920 000 kDj ji’lli’li’q aji’rali’p 
shi’g’adi’. Bul janarmaydi’n’ sali’sti’rmali’ ji’lli’li’q si’yi’mli’li’g’i’n tabi’n’. 
Berilgeni: Formulasi’: Yesaplaw:
m = 20 kg; Q = qm;
Q = 920 000 kDj = 9,2·10
8
Dj.
Tabi’w kerek:
q – ? Juwabi’:
1. Ximiyali’q bo’liniw reakciyasi’ dep qanday reakciyag’a ayti’ladi’? Bunday 
reakciya waqti’nda energiyani’n’ aji’rali’p shi’g’iwi’n mi’sallar menen 
tu’sindirip beri’n’.
2. Janarmaydi’n’ sali’sti’rmali’ jani’w ji’lli’li’g’i’ dep nege ayti’ladi’?