Iqtisodiy bilim asoslari
Download 7.33 Mb. Pdf ko'rish
|
iqtisodiy bilim asoslari 8 uzb
- Bu sahifa navigatsiya:
- BILIMINGIZNI SINAB KO‘RING! Buni yodda tuting!
|
Tabiiy omillar
— ishlab chiqa rish jarayoniga jalb qilinadigan barcha tabiiy resurslar. Kapital omillar — ishlab chiqa rish jarayoniga jalb qilinadigan barcha kapital resurslar. Ishchi kuchi omillari — ishlab chiqa rish jarayoniga jalb qilinadigan barcha mehnat resurslari. Keyingi paytlarda ishlab chiqarishning tabiiy, mehnat va kapital omillari qatoriga to‘rtinchi omil — odamlarning iqtisodiy qaror qabul qilishi, ishlab chiqarishni uyushtirishi va tashkil qilishi bilan bog‘liq faoliyati — tadbirkorlik layoqatini ham kiritishmoqda. Qurilish uchun eng zarur bo‘lgan sement ishlab chiqarishni tashkil qilish misolida ishlab chiqarish omillarini aniqlaylik. Ma’lumki, sement ishlab chiqarishni amalga oshirish uchun birinchidan, tabiiy resurs — yer maydoni va sement olinadigan tog‘ jinsi bo‘lishi kerak. Ikkinchidan, sement ishlab chiqarish uchun mehnat resurslari — odamlar— ishchi kuchi http:eduportal.uz 23 1. Tumaningizdagi ishlab chiqarish korxonalarini sanang. 2. Tumaningizdagi biror korxona misolida bu korxonaning qanday resurs turlaridan foydalanayotganini gapirib bering. 3. Tadbirkorlik layoqati va ishchi kuchi omili orasida qanday farq bor? 4. Asaka shahridagi avtomobil zavodining ishga tushirilishi natijasida o‘tgan yillar mobaynida respublikamizda qanday o‘zgarishlar sodir bo‘ldi? 5. Iqtisodchilar ishlab chiqarishni qanday turlarga ajratadilar? 6. So‘nggi yillarda respublikamizda yetishtirilayotgan paxtaning ko‘p qis- mi qayta ishlanib, tayyor mahsulot shaklida chet elga sotilayapti. Buning mamlakatimiz iqtisodiyoti uchun qanday afzalliklari bor deb o‘ylaysiz? BILIMINGIZNI SINAB KO‘RING! Buni yodda tuting! • Ishlab chiqarish jarayonida iqtisodiy ne’matlar yaratiladi. • Ishlab chiqarishning tabiiy, kapital, ishchi kuchi va bu uchala omilni birlashtiruvchi tadbirkorlik layoqati omillari mavjud. • Ishlab chiqarishning bir qancha turlari mavjud. talab etiladi. Mehnat omili — odamlarsiz, ularning jismoniy kuchisiz, aqli va malakasisiz hech narsa qilib bo‘lmaydi. Uchinchidan, tog‘ jinslariga ishlov berishda qo‘llaniladigan asbob-uskuna, bino va inshootlar, ya’ni kapital resurslar ham bo‘lishi kerak. Bu omillarni o‘zaro birlashtirish — to‘rtinchi omil — tadbirkorlik layoqati evaziga amalga oshiriladi. Tadbirkor sement ishlab chiqarish imkoniyatlarini hammadan oldin ko‘rib, tashabbusni qo‘lga oladi. Bu ishni amalga oshirish uchun uchala omilni birlashtiradi. Mavjud resurslarni jalb etadi, kuch-g‘ayrati, bilimini sarflaydi, ma’lum darajada tavakkal qiladi va ishbilarmonligini ishga soladi. Oxir-oqibat uning xatti-harakatlari, tadbirkorligi sement ishlab chiqarishni yo‘lga qo‘yishga sababchi omil bo‘ladi. Demak, ishlab chiqarish tabiiy, ishchi kuchi, kapital va tadbirkorlik layoqati omillarining birlashishidan yuzaga kelar ekan. Bozor iqtisodiyoti sharoitida tadbirkorlik layoqati omili alohida ahamiyat kasb etadi. Download 7.33 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|