Iqtisodiy bilim asoslari

BILIMINGIZNI SINAB KO‘RING!
Shunday qilib, har bir tadbirkorning eng katta muammosi aylanma 
mablag‘ning bir maromda aylanib turishini ta’minlashdan, imkon bo‘lsa, 
uning miqdorini ko‘paytirish va aylanishini tezlatishdan iborat, deyish 
mumkin. Lekin, ko‘p hollarda, uzoqni ko‘zlab ish tutmaslik oqibatida 
korxona o‘z aylanma mablag‘idan ajralib qoladi. Bunday holatlarda keskin 
chora-tadbirlar ko‘rilmasa, boshqa moliyaviy manbalar ishga solinmasa, 
korxonaning ishlab chiqarish faoliyati to‘xtab qolishi mumkin.
http:eduportal.uz

---

36
Firmaning yillik ko‘rsatkichlari, so‘mda
1- yil
2- yil
3- yil
Yalpi daromad
 300 mln 450 mln 600 mln
Umumiy xarajatlar
 150 mln 200 mln 300 mln
Foydaning nominal miqdori
Narxlar oshish indeksi (1- yilga nisbatan) 1,0
1,25
1,5
Foydaning real miqdori
 
 
Yuqoridagi jadval asosida:
1. Foydaning real miqdorini aniqlash formulasidan foydalanib, jadval-
ning bo‘sh kataklarini to‘ldiring.
2. Firma qaysi yili yaxshiroq faoliyat ko‘rsatgan? Nega?
3. Firma faoliyatining samaradorligini har bir yil uchun hisoblang va 
o‘zaro taqqoslang.
4. Firma umumiy xarajatlarining yil sayin oshib borishiga nimalar 
sabab bo‘lgan deb o‘ylaysiz?
5. Umumiy xarajatlar qaysi mablag‘lar hisobiga ko‘paytiriladi?
Topshiriq
Buni yodda tuting!
•
Firma foydasining real miqdori narxlar o‘zgarishi e’tiborga 
olingan holda hisoblanadi.
•
Firma faoliyatining samaradorligini hisoblashda foyda va xarajatlar 
miqdori e’tiborga olinadi.
•
Aylanma mablag‘lar aylanishining sekinlashishi firma uchun zararli 
hisoblanadi.
3. Samaradorlikni boshqacha yana qanday ta’riflash mumkin?
4. Aylanma mablag‘ning firma iqtisodiy faoliyatidagi ahamiyatini tushun-
tirib bering.
5. Yil natijasiga ko‘ra, firma foydasi 23 000 000 so‘mni, faoliyat samara-
dorligi esa 20 % ni tashkil qildi. Firmaning yillik sarf-xarajatlari 
miqdorini toping.
6. Firmani bankrotlikka olib keluvchi sabablarni aytib bering.
7. Bankrot deb topilgan firmaning qarzlari qanday tartibda to‘lanadi?
8. Firma qachon tugatilgan deb hisoblanadi?
http:eduportal.uz

---