Iqtisodiy islohotning hozirgi bosqichida buxgalteriya hisobi tizimining holatini baholash muammolari

Tadqiqot metodologiyasi. Maqolani yozishda Ekspert baholash usuli foydalanib buxgalteriya 
hisobining hozirgi holatini baholash va takomillashtirish yoʻnalishlarini aniqlash amalga 
oshirildi. Ekspert baholash usuli muayyan doiradagi masalalarning ratsional yechimlarini 
tayyorlash va tanlash uchun zarur maʼlumotlarni olishga qaratilgan mantiqiy va matematik-
statistik usul va protseduralar majmuidir.
Tahlil va natijalar. Milliy buxgalteriya hisobi standartlari va xalqaro standartlarni tashkil 
etishdagi koʻplab prinsipial farqlar Oʻzbekistonda buxgalteriya hisobi tizimini isloh qilishning 
zaruratini, ustuvorligi va izchilligini belgilab berdi. 
Dastlabki bosqichda umumiy yondashuvlar tizimlashtirish va normativ-huquqiy hujjatlarni 
tartibga amalga oshiriladi hamda birinchi navbatdagi milliy standartlar roʻyxati tuziladi.[15] 
Buxgalteriya hisobi va soliqqa tortish tizimining oʻzaro munosabatlari tendentsiyalari, 
shuningdek, davlat organlari va professional jamoat birlashmalari tomonidan buxgalteriya 
hisobini tartibga solish muamolari va masalalari tahlil qilindi.[16-23] 
Birinchi qadam Oʻzbekiston Respublikasining xalqaro amaliyotda qabul qilingan iqtisodiyotini 
rivojlantirish strateriyasiga muvofiq hisobga olish va hisob tizimiga oʻtish Davlat dasturini qabul 
qilish amalga oshirildi. Davlat dasturi asosida yagona metodologik bazadan kelib chiqib, barcha 
darajadagi xoʻjalik yurituvchi sub‟ektlarning xoʻjalik faoliyatiga baho berish imkonini beradigan 
milliy hisoblar tizimini ishlab chiqish talab etiladi: birinchi xar bir xoʻjalik yurutuvchi subyekda, 
soʻngra soha, tarmoq va davlat miqyosida.[3-17] Keyingi bosqischda olingan ma‟lumotlar va 
koʻrsatkichlar boshqa mamlakatlarda qoʻllaniladigan shunga oʻxshash ma‟lumot va 
koʻrsatkichlar bilan taqqoslanishi kerak. Milliy iqtisodiyotimizni bunday tizim shaffof 
iqtisodiyotliy mamlakatlar va jahon hamjamiyatiga integratsiyalashuviga yordam beradi, xorijiy 
investitsiyalarni jalb qilish uchun yanada qulay shart-sharoit va imkoniyatlar yaratadi. 
1994 yilda qabul qilingan Oʻzbekiston Respublikasida buxgalteriya hisobi tizimini rivojlantirish 
va isloh qilish toʻgʻirisidagi davlat dasturi toʻrtta asosiy yoʻnalishni oʻz ichiga olgan edi, bular: 
 mamlakatdagi mavjud yangi iqtisodiy haqiqatga buxgalteriya hisobi va tushunchalarini 
moslashtirish. Foydalanuvchilarning yuqori talablariga javob beradigan moliyaviy 
axborotlarni shakllantirish boʻyicha buxgalteriya hisobinining yangi konsepsiya tashkil etish, 
amalga oshirish qoidalari va normalarini ishlab chiqish hamda nazorat qilish; 
 buxgalteriya hisobi sohasida toʻplangan uzoq yilik ijobiy an‟analar, xalqaro standartlar 
talablariga iloji boricha yaqin boʻlgan holda, yangi bazaga moslashtirish orqali buxgalteriya 
hisobini tartibga solish tizimini qayta tashkil etish; 
 rivojlangan bozor muhitiga ega boʻlgan mamlakatlarning iqtisodiyoti haqiqada va ushbu 
mamlakatlarning buxgalterlik kasbining talablariga mos keladigan yuqodi darajali profisianal 
kadrlar tayorlash; 
 milliy buxgalteriya kadrlarini tayyorlash va malakasini oshirish tizimini qayta tashkil etish. 
Milli ichki buxgalteriya hisobi va xalqaro standartlarning asosiy tamoyillarini qiyosiy oʻrganish 

---