Iqtisodiy resurslar va ularning xarakati

IQTISODIY RESURSLAR VA ULARNING XARAKATI.


Tayanch iboralar:

Iqtisodiy resurslar
Ishlab chikarishdagi talab
Iqtisodiy resurslarga cheklangan xarajatlar
Cheklangan resurslar
Iqtisodiy resurslarga talab oʻzgaruvchanligi
Maksimal foydani taʼminlovchi resurslar sarfi muvozanati
Iqtisodiy resurslar taklifi
Mexnat resurslari
Diskontlangan kiymat
Kapitalning cheklangan samaradorligi
Ish xaki stavkasi
Ish xakining real kiymati.
Minimal ish xaki
Ish xakiga cheklangan xarajatlar
Mexnat bozori
Mexnat talabi va taklifining oʻzgarishi
Minimal xarajatlarni taʼminlovchi resurslar sarfi muvozanati.

1. Iqtisodiy resurslarga talab va ularning taklifi.
Asosiy iqtisodiy resurslarga yoki ishlab chikarish faktorlariga mexnat, kapital, yer va tadbirkorlik kobiliyati kiradi. Iqtisodiy resurslar mikroiktisodda muxim rol œynaydi. Ulardan samarali foydalanishdan ishlab chikarish faktorlari egalari daromadi, xarajatlarning va tayyor maxsulot narxining kamayishi, korxona faoliyatining natijaviyligiga boglik.
Iqtisodiy tovarlarga talab boshka tovarlarga boʻlgan talab kabi shakllanadi, lekin ular uchun maxsus xususiyat taalukli: iqtisodiy resurslarga talab shu resurs yordamida ishlab chikariladigan tovar talabidan boglik, unga mos ravishda oshadi yoki kamayadi.
Bizga maʼlumki, xar bir koʻshimcha birlik iqtisodiy resursning koʻllanilishi umumiy maxsulot xajmining oshishiga olib keladi va uni biz shu ishlab chikarish faktori cheklangan maxsuloti deb atagandik. Keyingi taxlil uchun pulda ifodalangan cheklangan maxsulot (MRP) tushunchasini kiritamiz. U koʻshimcha birilik resurs koʻllanilishidan olinadigan koʻshimcha daromad xisoblanadi va kuyidagi formula orkali aniklanadi: MRP = MP*MR. Bunda MR - ishlab chikarish faktori cheklangan maxsuloti; MR - koʻshimcha birlik maxsulot sotishdan keladigan cheklangan daromad.
Koʻshimcha birlik resursning koʻllanilishi xarajatlarni oshiradi. Koʻshimcha birlik resursdan foydalanish natijasida firma xarajatlarining oshgan kismi, resursning cheklangan xarajatlari deb ataladi (MRC).
U shu resursga umumiy xarajatlarning oʻzgarishi mikdorining koʻllaniladigan resurs mikdori oʻzgarishlariga nisbati sifatida aniklanadi. Firma resurs sotib ola turib, oʻz xarajatlarini minimumlashtirishga xarakat kiladi. Bunga koʻllaniladigan faktorlar uchun kuyidagi tenglik bajarilsa, erishish mumkin: