Iqtisodiy samaradorligini belgilaydigan asosiy sifat kursatgichlaridan

Aerovokzal maydonini hisoblash
Aerovokzal – aeroportning yo‘lovchilar kompleksidagi asosiy bino bo‘lib, bu kompleksga aerovokzaldan tashqari quyidagilar kiradi: aeroportni boshqarish binosining qo‘nish inshootlari, mehmonxona, profilaktoriy, bortni ovqat bilan ta’minlash sexi, oshxona, o‘tish estakadasi, dispetcherlik punkti, vokzaloldi maydoni, transport vositalarining turish joylari va x.k.
Aerovokzaldan (terminal) uchib ketadigan, uchib keladigan, tranzit, transfer yo‘lovchilarga xizmat ko‘rsatish shuningdek, keluvchilarni kutib oluvchi va kuzatib qo‘yuvchi kishilar foydalanish mumkin. Aerovokzal xududining jami maydoni quyidagilardan kelib chiqib, taxminan aniqlanadi: “tig‘iz” paytida aerovokzalning loyihaviy o‘tkazish qobiliyati; bitta yo‘lovchiga to‘g‘ri keladigan, 20 m²/pass., deb qabul qilinadigan solishtirma maydoni; xizmat xonalarining maydonini hisobga oluvchi koeffitsient, uning qiymati aeroport klassiga ko‘ra 13-jadvaldan aniqlanadi:

Aeroport sinfi	I	II	III	IV	V
Kpr	3	2,5	2	1	1

5*20*2.5=116325 (m²)


Yuk omborining maydonini hisoblash.
Yuk ombori yuklarni qabul qilish, saqlash va berish uchun mo‘ljallangan hudud hisoblanadi. Yuk ombori aerovokzaldan 100 m dan kam bo‘lmagan masofada, SUQT ga nisbatan va shahardan kirib keladigan asosiy yo‘l tomondan aerodromga tutashadigan markaziy zonada joylashtiriladi.
Yuk omborining kerakli sig‘imi yuk tashishlarning sutkalik hajmiga va yuklarni saqlash muddatlariga ko‘ra quyidagi formula bo‘yicha qabul qilinadi:
E= =570
Bu yerda
– yuk omborining kerakli sig‘imi (tonna);
– yuk tashishning yillik hajmi (tonna) (1-jadval);
T – yuklarni saqlashning 2 sutkaga teng bo‘lgan me’yoriy qiymati (I-III sinf aeroportlar uchun);
1 tonna yuk uchun maydonning o‘rtacha qiymati 2,5 m²/t ga teng.
YUk ombori maydoni quyidagi formula bo‘yicha aniqlanadi:
+5000=6425m²
Yuk omborining maydoni avtotransport vositalarining to‘xtab turishi va xarakatlanishi uchun quyidagicha bo‘lishi kerak:
I-II sinf uchun – 5000 m²;
III-IV sinf uchun – 3500 m²
Xulosa
Xozirgi kunda yurtimizda xavo yo‘llarga etibor kuchaymoqda va bu etiborning kuchayishi aeroport quruvchilari zimmasiga katta yukni yuklaydi. Aeroportning asosiy qismlaridan biri bu aerodromdir.Aerodrom Aeroportlarning asosiy qismi bo‘lib, yer (gidroaerodrom uchun suv uchastkasidan) uchastkasidan iborat bo‘lib, u havo kemalarining uchishi, qo‘nishi, rullanishi va ularga xizmat ko‘rsatilishiga mo‘ljallangan maxsus uskunalar bilan jihozlanadi. Aerodrom chegaralari atrofida, aerovokzalga ѐndoshadigan perronda, passajirlarni havo kemasiga o‘tkazish, undan tushirish ishlari, passajirlarni aerovokzaldan havo kemasiga tashish ѐki piѐda o‘tkazish, yuklar, bagaj va pochtani ortish-tushirish ishlari bajariladi. Aerodromga aerodrom oldi joyi ѐndoshgan bo‘lib, uning tepasidagi havo bo‘shlig‘ida havo kemalari manevr xarakatlarini bajaradi. Aerodrom ustidagi havo hududi va unga ѐndoshgan joyning reja va balandlik bo‘yicha belgilangan chegaralariga “aerodrom raѐni” deyiladi. Aeroport loyihasining eng muhim qismi bosh reja hisoblanadi va jo‘qrofiy o‘rnini ko‘rsatadi, shuningdek, reja va hududni obodonlashtirish kompleks echimlarini, binolar, inshootlar, transport kommunikatsiyalari, muhandislik tarmoqlari, havodagi harakatlarni boshqarish, radionavigaiya va qo‘nish tizimlari uskunalarining joylashuvini, ijtimoiy-maishiy xizmatning tashkil qilinishini aks ettiradi. Bu kurs ishida aerodrom tarkibiga nimalar kirishi va aerodromning bo‘ylama kesimini chizishni o‘rgandik.