Исроилжон пўлатов, Ҳикматхон аҳмедова

Matn yaratish. Talabalar “Oilada, ishda, jamoat joylarida nutq odobini 
qanday saqlash kerak?” nomli mavzuga oid matn tuzadilar. Har bir talaba 
1
Р. Қўнғуров. Субъектив баҳо формаларининг семантик ва стилистик хусу-сиятлари. Т., “Фан”, 
1980, 133–138-бетлар. 

---

36 
belgilangan vaqtdan so„ng o„z matnlarini o„qib beradilar. Eng mazmunli va 
tez matn yaratgan talaba rag„bat lantiriladi.
Saylanma diktant. O„qituvchi matnni o„qiydi, talabalar esa nutq odobiga 
oid so„zlarni yozadilar.
– Aziz birodarlar, maslahatlaringiz uchun g„oyat minnatdormen. Yurtning 
obodonligi uchun zarur bo„lgan kori-xayrni albatta, amalga oshirishimiz 
kerak. Lekin hozircha andak orqaga surishga majbur bo„ldik, ne qilaylik, 
ba‟zan yaxshi orzularimizning yo„lida to„g„anlar uchraydi.
– Janoblari, bizni qistagan edilar-ku ... – shoirga murojaat etdi soddadil bir 
mirob.
– To„g„ri, bu ishga havasim baland edi, – javob berdi Navoiy kulishga 
tirishib, lekin kutilmaganda boshimizga bir tashvish tushdi. Bundan 
qutulmasak, keyin ....
– Ezgulikning kechi yo„q, degan gap bor, – dedi yirik gavdali ulug„sifat 
bir keksa mirob. 
– Alisher janoblarining azizboshlari omon bo„lsa, elimizga daryo-daryo 
muhabatlar oqur.
– Chin so„z! Chin so„z! – dedi ko„p kishilar.
(Oybek. “Navoiy”)

Darsni yakunlash. – Demak, nutq odobi muloqot jarayonida nihoyatda 
zarur bo„lib, u insonda an‟anaviy urf-odatlarni o„zlashtirish, ota-ona, ta‟lim 
muassasalari, atrof muhit, badiiy va ilmiy adabiyotlarni o„qish davomida 
o„zlashtirib boriladi.
Har qalay bugunga kelib nutq madaniyatiga bo„lgan talab tubdan o„zgardi. 
Chunki Mustaqil O„zbekiston o„ziga xos va o„ziga mos taraqqiyot yo„lini 
tanlab oldi. Bu yo„lda adashmay borish uchun milliy istiqlol g„oyasini ishlab 

---

37 
chiqdi. Ana shu milliy istiqlol g„oyasini xalqimiz qalbi va ongiga 
singdirishda nutqiy ta‟sirchanlik ham alohida mavqega ega.
Muloqot jarayoni esa g„oyatda murakkab bo„lib, suhbatdoshga vaziyatdan 
kelib chiqib munosabatda bo„lish maqsadga muvofiq bo„ladi.