Iv bob. Ta’LIM SIFATINI NAZORAT QILISH VA BAHOLASH Ta’lim sifatini o‘lchash baholash shakli va metodlari, indikatorlarini tanlash

Ta’lim jarayoni samaradorligini erishilgan natija buyicha ani^lashga ikki xil asosiy yondashuvni kiyoslash (A. JI. Mayorov buyicha)
^{Norma asosida test utkazish} Mezon asosida test utkazish

1. 
   Test utkazishning asosiy turi
   

^{Umumiy test utkazish} Materialni bilish darajasini anщ -
lash uchun test utkazish

2. 
   Asosiy maqsad
   

3. 
   Natija­ larni x^yta ishlash
   
4. 
   K^mrov xulami
   
5. 
   Test reja- si xususiyati
   
6. 
   Savollar- ni saralash tarkibi
   

7. 
   Bajarish standartlari
   

Etallangan bilimlar saviya- sidaga individual farkri badolash
Individual natijalarni guruxring boshkd a’zolari natijalari bilan kDyoslash
Odatda yutuklarning keng soxdsini kdmraydi
Odatda tavsiflash jadvali kullaniladi
Individual ba\olarda eng yuk;ori darajadagi turlicha- likni ta’minlovchi savollar saralab olinadi. Odatda oson savollar testga kiritilmaydi
Test boshsarilishi darajasi gurux, vaziyatiga nis­
batan aniklanadi (20 dan 5)
Talaba ajrata oladigan vazifalarni tavsiflash

Natijalarni aniq belgilangan yutuq sodasi (etalon) bilan solishtirish

Odatda ukuv vazifalari cheklangan tugshamiga qaratiladi

Tavsiflashning batafsil sodasi e’ti- borga olinadi
Aynan bir xil badolash uchun zarur bul- tan barcha savollar kirigaladi. Savol k?1Yinligini uzgarshrishga urinish yoki badolarda kuproq turli xillikka eri­ shish maqsadida istisno tarikesida oson savollarga almashtirishga yul kuyilmaydi
Test bajarilishi darajasi ularning absolyut standarsharidan kelib chik^gb anyudmnadi (materialni egallash 90 % texnik terminlar aniklanishi bilan kursatiladi)

Tadk;iqotchilar ta’lim sifatini miqdoriy anikdashga yordam be- radigan turli miqdoriy va badolash shkalalarini ishlab chik;ish va kullashga kup e’tibor kdratganlar. Ushbu masalalarni V. B. Olshan­ skiy, B. M. Masterov, K. M. Ushakov, Sh. A. Anonashvili, A. M. Kush- nir, D. A. I vanov, V. I. Zvereva, V. A. Kalney, S. K. Sh ish ov, M. M. Potashniq V. V. Guzeev va boshkdlar kurib chiqishgan.
Ulchamlar tuplami sifatida mikdor tuplami voqe bulsa, ran mik­ doriy shkala dakdaa ketayotgan buladi. Shu tarifa, miqdoriy shkala badoni son bilan ifodalashga muljallangan. Bu bizga maktabdan tanish bo‘lgan balli badolash tizimidir. Kupincha bu ukdtuvchi bi­ lan ukuvchi urtasida, aynikra, ukituvchi badoni namoyon qilingan bilim darajasiga muvofiq kuyganini ta’kidlagan, ukuvchi esa ba­ doni unga munosabatning yuzaga chiqishi vositasi deb disoblagan dollarda, ziddiyat yuzaga kelishiga sabab buladi. Agar disobning boshlanishi ukuvchi bilan alokddor va bogliq bulmasa, bu absolyut bado shkalasi buladi (V. V. Guzeev).
Agar bir tipdagi vazifalar tizimi bergan aniq madorat reja- lashtirilayotgan ta’lim natijalarini takdim kilish tili disob- lansa, absolyut shkala oddiy yuzaga keltiriladi; ukuvchi falon-fa-

londan iborat topshirikdarni xatosiz bajara olsa — bunday baxr. boshkacha topshirikni bajarsa, boiщacha bado kuyiladi. Nisbiy shka­ la dam xuddi shu asosda bunyod etilishi mumkin: ukuvchi falon vakt oraligida falon narsani kilishni urgansa — bunday bado, yana bir narsani urgansa — bunday bado kuyiladi, birok W bir ukuvchi uchun bu bado uzgacha bulishi mumkin. Qiyosiy shkala absolyut shkala- ga nisbatan insoniarvarrok bulsa-da, bolalar gurudiga dare berish sharoitidan kelib chikadi. Ukituvchi kuygan bado javob beruvchi na- moyish kilgan bilim sifati va darajasiga mos kelmasligini, boshka dollarda xuddi shu ukituvchi boshka ukuvchilarga yukori bado kuyi- shini kupincha butun sinf tasdiklaydi. Bu bilan alokador nizo kupincha ukituvchining munosabatiga damda bilim va madoratni ba- dolayotgandagi ma^orati, bunda u amal kilgan mezonlarning ishonch- liligi ochiushgiga boglik (V. V. Guzeev).