Iv bob. Ta’LIM SIFATINI NAZORAT QILISH VA BAHOLASH Ta’lim sifatini o‘lchash baholash shakli va metodlari, indikatorlarini tanlash

Ulchash metodlari. Bunday metodlar instrumental kuzatish turi- ga oid bulib, tadjiq kilinayotgan ob’ekt sifati dakida mulodaza yuritishni tajriba va sinov yuli bilan asoslash imkonini bera­ di. Ta’lim muassasalarida bunday metodlardan tadkd^ot boshlani- shida, statistik disobotlarni tuzishda, tadkikrt ob’ektining ora- lik dolatini anikdash va dokazolarda foydalanish mumkin. Zarur axborot turidan kelib chikdb, miqdoriy badolashning sonli metod­ lari (shkalalar, testlar, indekslar, modellar va d.k.); songa oid bulmagan miqdoriy metodlar (toiologiq mantiliy-matematiq na- zariy-kup miqdoriy va bopщalar) kullaniladi. Zamonaviy mate­ matika, disoblash texnikasi metodlari keng tatbik etiladi. Ulchov metodlari pedagogik ob’ektaarni bilishda ularning sifat va mik­ dor dialekgikasini, pedagogik konuniyatlarning edtimollik xusu- siyatini anikdash imkonini beradi.
Sodiologik metodlar. Ta’lim oluvchilarni, pedagoglarni bos- kichma-boskich attestatsiyadan utkazish; mazkur TM faoliyati nati­ jalarini boshkdlarining darajasi bilan solishtirish; ta’lim si­ fatini tadlil kilish va boshkalar uchun sotsiologik tadkdkotning empirik metodlari (anketa surovi, standartlashtirilgan intervyu, xujjatlar taxdili, panel va yunalishli qiyosiy tadkikotlar, ku­ zatish va dokazo) keng kullaniladi. Ommaviy tarzda utkazilgan so­ siologik tadkikotlar pedagogik jarayondagi statistik konuniyat- larni konkret sharoitdan kelib chikib urnatash imkonini beradi. Ekspert metodlari pedagogik ob’ekt xakdda, keyinchalik omillar buyicha taxdil kili b xamda tadkdkot ob’ekta sifati xdkvdagi xulo- salarni shakllantirib, ekspert mulodazasi shaklidagi jamoa fik- rini olish uchun zarur tadbirlar majmuidan iborat. Ekspert metod­ lari formalizatsiya, murakkablik va kullanish doirasi boskichlari buyicha sotsiologik va kibernetik metodlar urtasida oralik urinni egallaydi. Ular kibernetik tadkikot metodlariga kuyiladigan ta- lablarni (ekspertiza tadbirlarini algoritmlash, EX, Mdan foyda­ lanish imkoniyati va boiщalar) keyinchalik zamonaviylashtirish bilan bir kator sotsiologik metodlarni uz ichiga oladi. Asosiy eks­ pert metodlari sirasiga individual ekspert badolash, morfologik ekspert metodi, reyting — badolash, uzini-uzi badolash metodi, pe­
dagogik konsilium metodi va bopщalar kiradi.
Ushbu metodlar ta’limning berilgan polati kursatkichlarini shakllantirish; ta’lim oluvchilarning ma’lumotlilik va tarbiya- langanlik darajasini badolash, mudandis-pedagog xodimlarni at­ testatsiyalash va xrkazolar uchun kullanilishi mumkin. Ta’lim si­ fati ekspertizasini tashkil kilish damda ugkazishda tadbirlar- ning muayyan tartibi va izchilligiga rioya kilish muxim.