Ызбекицон республикаси олий ва ырта махсус таълим вазирлиги


Download 0.58 Mb.
bet4/46
Sana31.03.2023
Hajmi0.58 Mb.
#1313103
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   46
Bog'liq
педагогик махорат

ташкил этувчилари
Айрим педагоглар касбий мащорат сирларини эгаллаш учун аввало таълим ва тарбия методларини такомиллаштиришга интиладилар. Бу табиий щол, чунки айнан методлар ёрдамида педагог ыз ы=увчиларини турли ы=ув фаолиятига жалб =илади. Бу билан ы=увчиларда муайян билим, кыникма, малакалар ва хул=ни шакллантиради.
Лекин, айнан бир хил метод билан ишлаган турли ы=итувчиларнинг эришган натижалари щам турлича былиши ани=ланган. Бунинг уцига, синовдан ытказилган методлардан фойдаланган былсаларда, айрим ы=итувчилар, щатто энг =уйи даражадаги ызлаштириш натижаларига щам эриша олмаганлар. Бундай ы=итувчилар: "Щамма нарсани методик тавсия асосида бажардим, нима учун болалар мав=ий солиш, =айсарликни ва дарс тайёрламасликни яна давом эттирмо=далар?"- деб щайрон быладилар. Гап шундаки, ы=увчиларни билим олишга =изи=тиришда ы=итувчи томонидан танланган методлар, усуллар ва топшири=лардан бош=а сабаблар щам таъсир кырсатади. Педагог фаолиятининг муваффа=иятли кечиши унинг шахси, щарактери, ы=увчилар билан муомиласига щам кып жищатдан бо\ли= былади. Лекин, одатда быларнинг таълим-тарбия жараёнига таъсири ащамиятсиздек туюлади. Лекин, тажрибали педагог унинг щатти-щаракати ы=увчиларга =андай таъсир кырсататганлигига ащамият бериб, унга керакли тузатишлар киритиб, такомиллаштириб боради. Бундай ы=итувчиларнинг илщомбахш муаммоларидан ы=увчиларда ы=ишга интилиш ызларида янада яхширо= ы=ишни уддалай олишига ишонч щисси пайдо былади. Бу щолда таълим ва тарбия методлари педагог шахсида мужассамланган сифатларни амалга ошириш ва ундан ы=увчига ахло=ий фазилатларни ытказиш воситасига айланади. Шунинг учун щам, педагогик мащоратни ы=итувчи шахси сифатларининг мажмуи сифатида =араб, уни ы=итувчи ю=ори даражада психологик-педагогик тайёргарликка эга былиши билан бо\ли= былишини эътироф этиш лозим.
Демак, педагогик мащорат тушунчаси бир-бири билан бо\ли= былган бир неча =исмлардан таш=ил топар экан. Бундай щолда педагогик мащоратни «педагогик система» сифатида тасаввур =илинади ва у =уйидагича таърифланади: «Педагогик мащорат шахс сифатлари мажмуи ва ы=итувчи томонидан профессионал-педагогик фаолиятни муца=ил равишда ю=ори савияда таш=ил этишни таъминлаш былиб, у педагогни ыз фаолияти мощирлигининг энг ю=ори чы==исига эришганлигини билдиради». Бундан кыриниб турибдики, педагогик мащорат-бу педагогик фаолиятнинг барча турларини энг =улай ва самарали щолатда таш=ил этиш, уларни шахс камолоти ва щар томнлама ривожлантириш ма=садларига ё`налтириш, ы=увчиларда дунё=араш =обилиятни шакллантириш ва уларда ижтимиоий зарур мещнатга мойиллик уй\отишдир.
Мущандис-муаллим педагогик мащорати назариясини яратишда Урал давлат профессионал-педагогик университет олимлари (Безрукова В.С., Романтсев Г.М., Ткаченко Е.В., Зеер Э.Ф) муносиб щисса =ышганлар. Ызбёкицонда бу масала быйича педагог олимлардан Жыраев Р.Х., Нишоналиев У.Н., Мирсаидов К.Ж., Чориев Э.Т. ва бош=алар самарали илмий-тад=и=от ишларини олиб борганлар.
Педагогик мащорат яхлит система сифатида =уйидаги таркибий =исмлардан иборат: педагог шахсининг инсонпарварлик ё`налишига эга былиши, унинг =изи=ишлари, =адрият ё`налишлари ва идеалларининг олий ма=садга-баркамол авлод тарбиялаб етиштиришга ё`налтирилганлиги; мутахассислик фанлари, ы=итиш методикаси, педагогика ва психологиядан профессионал билимларга эга былиши;
педагогик =обилиятга эга былиши (муло=отга мойиллик, ишчанлик, келажакни тасаввур =ила олиш, касбий муца=иллик, сенсор ахборотларни тезлик билан англаш («юзидан у=иб олиш»)); педагогик техникани эгаллаши, яъни ыз-ызини бош=ара олиши, ызаро таъсир этиш ва щамкорликда ишлашни уддалаши.
Педагог шахсининг инсонпарварлик йыналишга эга былиши-ы=увчи шахсини щурмат =илиш, айрим масалаларни-ызини ы=увчи ырнида сезиб щал этиши, адолатли былиши, педагогик фаолиятни пировард ма=садга – баркамол авлод тарбиялашга ё`налтиришда ифодаланади. Ыз даврида Ибн Сино щам ы=итувчи шахсида щалоллик, адолат, поклик, мещнатсеварлик, фидоийлик, одамгарчилик каби хислатларни =адрлаган.
Инсонпарвар былиш мащоратли педагог фаолиятининг бирча жищатларини =амраб олади ва унинг ани= вазифаларини щам белгилаб беради. +уйидаги щолатни тащлил =илайлик. Ёш ы=итувчи болаларни Темурийлар музейига олиб борди, Лекин «Нима учун Амир Темур ща=ида ы=увчиларга сызлаб бериш керак?»-деган саволга жавоб тополмайди. Мащоратли педагог эса, бу саёщатащамиятини бутунлай бош=ача тушуниб, у ы=увчиларда тарихимизни билиш, уни ардо=лаш, улу\ аждодларимиз борлиги билан =увониш ва нищоят миллий \урур вужудга келтиришда катта ащамиятга эга эканлиги ща=ида тыл=инланиб гапиради.
Педагог шахсининг инсонпарварлик йыналишига эга былиши, баъзан унинг эгаллаган ну=таи назарда щам намоён былади. Масалан, биринчи курс ы=увчиларини эртага яна пахта теримига олиб чи=иш керак, Лекин ы=увчилар: «Биз бормаймиз, чунки олдинги укнларда терга пахтамиз далада чириб кетяпти, уни олиб кетишмади» - деб =айсарлик =илишади. Педагог ы=увчиларнинг ща=лигини сезиб турсада, «Йы= чи=ишингиз шарт, пахтани олиб кетиши билан ишларинг былмасин»-деб ыз фикридан =айтмаяпти.
Бундай ну=таи назарда тырган педагогда одамийлик, инсонпарварлик етишмаслигини я==ол кыриш мумкин. У щамкорликда щаракат =илиб, пахтани тезро= олиб кетилиши ща=ида фикр юритса, ма=садга мувофи= балар эди.
Профессионал билимлар педагогик мащоратнинг туб асосини таш=ил =илади. Педагог билими, бир томондан у дарс бераётган фан ты\рисидаги билимига, иккинчи томондан эса, уни ызлаштираётган ы=увчиларга =аратилган былади. Ызи дарс бераётган фанни, ыни ы=итиш методикаси, педагогика ва психология фанларидан пухта билимга эга былиши, педагог профессионал билимлари мазмунини таш=ил этади. Профессионал-педагогик билимларни ызига хослиги, уларни комплекс щарактерга эга былиши ва щар бир ы=увчида шахсий «ощанг» касб этишидир.
Профессионал билимлар негизида педагог щатти-щаракати ва хул=ининг асосини таш=ил этувчи педагогик принтсиплар ва =оидалар вужудга келади. Бу принтсип ва =оидаларни щар бир педагог ыз тажрибасига таянган щолда яратади, Лекин уларнинг =онуниятларини илмий билим ёрдамида ани=лайди. Бу билимлар доимо такомиллашиб бориши зарур. Буюк педагог А.Децервег таъкидлаганидек, «Илмий изланишга интилмаган ы=итувчи таваккалига ишлаш, одддийлик ва сохатлик каби педагоги=адан оздирувчи шайтонлар =аърига мащкум былади».
Педагогик =обилиятлар, педагогик фаолиятни муваффа=иятли ытишига таъсир кырсатувчи психик жараёнларни =андай кечаётганлигини билдиради. Бир =атор олимларнинг илмий тад=и=от натижаларига асосланган щолда, олтита етакчи педагогик =обилиятларни ажратиб кырсатиш мумкин:
коммуникативлик (муло=отга мойиллик), одамларга нисбатан кынгилчан былиш, мещрибонлик;
а=л билан сезиш-касбий зийраклик, бош=аларга щамдард былиш, ички (щиссий) сезгирлик;
шахснинг щаракатчанлиги, иродавий таъсир кырсатиш ва манти=ий ишонтириш =обилиятлари;
щиссий бар=арорлик-ызини бош=ара олиши;
келажакни энг ма=бул щолда башорат =илиш;
6. касбий муца=иллик-ижод =илиши =обилияти.
Педагогик техника икки турдаги кыникмалар гурущидан иборат. Биринчиси-ызини ызи (гавдаси, щиссий щолати ва нут= техникаси) бош=ара олиши, иккинчиси- педагогик вазифаларни щал этишда ы=увчилар билан щамкорликда ишлашни уддалаш (дидактик, таш=илотчилик малакалари, бевосита таъсир этиш техникаси), бу ща=да кейинги маърызаларда батафсил тыхталамиз.
Педагогик мащоратнинг биз ю=орида кыриб чи==ан таркибий =исмлари, уни системавий щарактерга эга эканлигини англатади. Педагогик мащоратнинг я==ол таш=и белгилари: фаолиятни ани= ма=садга йыналтирилганлиги, вазминлик, мулощаза юритиш, ы=увчилар билимини пухталиги, энг ма=был воситаларни танланганлиги, ыз фаолиятига ижодий ёндошуви.
Мущандис-педагог ыз мащоратига =уйидаги бос=ичларда эришиши мумкин:
Психология ва педагогика туркумидаги фанларни чу=ур ырганиш;
Махсус ва умумтехник фанлар, уларни ы=итиш методикасидан пухта билимга эга былиш;
Педагогик амалиётда фаол иштирок этиш ва уни самарали ытказиш;
Ыз фаолиятини доимо тащлил =илиб, унга нисбатан тан=идий муносабатда былиш, бош=алар тажрибасини ырганиш;
Ыз уцида муста=ил ишлаш, малака ошириш курсларида ы=иб бориш.


+ышимча ыз фикрингизни асосланг




Муста=ил таълимга оид топшири=лар

1. Педагогика тарихидан хрецоматия тузувчи-муаллиф О. Хасанбоева-Т. : ы=итувчи 1992 йил 208 б. - китобидан А. С. Макаренко фаолиятини ы=иб, конспектлаштириш.


+уйидаги матнни ы=иб унга нисбатан ыз муносабатингизни билдиринг.



Download 0.58 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   46




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling