Ызбекистон республикаси олий ва махсус таълим вазирлиги

Д-т 2010 «Асосий ишлаб чиқариш»
К-т 3190 «Олдиндан тўланган бошқа харажатлар».
Ишлаб чиқариш харажатларини ҳисобга олиш ва маҳсулот таннархини калькуляция қилиш усуллари. Ишлаб чиқариш харажатларини ҳисобга олиш ва маҳсулот таннархини калькуляция қилиш усули деб у ёки бу маҳсулот бирлигининг таннархини аниқлашда қўлланиладиган усуллар тизимига айтилади. У ёки бу калькуляция усулини қўллаш асосий омиллар билан аниқланади: ишлаб чиқариш тури ва мураккаблиги, ишлаб чиқарилаётган маҳсулот номенклатураси, характери, тугалланмаган ишлаб чиқариш ҳажми, ишлаб чиқариш жараёнининг узун-қисқалиги ва ҳ.з.
Ишлаб чиқариш ҳисобининг охирги босқичи-бу харажатларни маҳсулотнинг айрим турлари бўйича деталлаштириш ва маҳсулот бирлиги таннархини аниқлашдир.
Харажатларни ҳисобга олиш ва калькуляция қилишнинг қуйидаги усуллари мавжуд: бўлимли усул, буюртмали усул, норматив усул.


Назорат саволлари:
1. Асосий ишлаб чиқариш харажатларига қандай харажатлар киради?
2. Ишлаб чиқаришга материаллар сарфланганда қандай бухгалтерия проводкаси тузилади?
3. Асосий ишлаб чиқаришдаги ишчиларга иш хақи ҳисобланганда қандай бухгалтерия проводкаси тузилади?


Мавзу бўйича асосий хулосалар:


Маҳсулот таннархи корхона ёки ишлаб чиқариш бирлашмаси молия-хўжалик фаолиятининг ҳамма томонларини акс эттирувчи кўрсаткичидир.
Маҳсулот (иш, хизмат) ишлаб чиқариш таннархи маҳсулот (иш, хизмат) ни ишлаб чиқариш ёки қайта ишлаш жараёнида ишлатиладиган табиат ресурслари, хом-ашё, материал, ёқилғи, энергия, асосий фондлар, меҳнат ресурслари ҳамда ишлаб чиқариш билан боғлиқ бошқа харажатларнинг пулдаги ифодасидир.


Мавзуга оид адабиётлар:

1. 
   Каримов И.А. Ўзбекистон: бозор иқтисодиётига ўтишнинг ўзига хос йўли. - Т.: «Ўзбекистон», 1995.
   
2. 
   Каримов И.А. Ўзбекистон иқтисодий ислоҳотларни чуқурлаштириш йўлида. - Т.: «Ўзбекистон», 1995.
   
3. 
   М. Остонақулов. Бухгалтерия ҳисоби назарияси. –Т.: "Ўзбекистон", 1993 й.
   
4. 
   М. Умарова, У. Эшбоев, К. Ахмаджонов. Бухгалтерия ҳисоби. –Т.: "Меҳнат", 1999 й.
   
5. 
   Умарова М., Эшбоев Ў. Бухгалтерия ҳисоби. –Т.: ЎАЖБНТ Маркази, 2004. 214-237 бетлар.
   
6. 
   Н.П Кондраков. Бухгалтерский учет: Учебное пособие. –М.: ИНФРА-М, 1997.-560с, стр.255-313
   
7. 
   А.Абдуллаев., И.+аюмов. Бухгалтерия ҳисоби. Дарслик. –Т.: «Минҳож», 2002 й.
   
8. 
   И.Завалишина. Янгича бухгалтерия ҳисоби. –Т.: «Иқтисодиёт ва ҳуқуқ дунёси» нашриёт уйи, 2004. 290-302 бетлар.
   

9. "Бухгалтерия ҳисоби тўғрисида" ги Ўзбекистон Республикаси қонуни, "Халқ сўзи" газетаси, 12-сон, 1996 й.
10.Хўжалик юритувчи субъектларнинг молиявий-хўжалик фаолияти бухгалтерия ҳисоби счётлар Режаси ва уни қўллаш бўйича йўриқнома (қўшимча ва ўзгаришлар билан). –Т.: 2002 й.
11.Ўзбекистон Республикаси бухгалтерия ҳисоби миллий стандарти ва унга шарҳ. –Т.: «Молия», 1999 й. –120б.
12. Ўзбекистон Республикаси молиявий қонунлари. –Т.: 2004 й.