Jahonda umumqabul qilingan bank tizimi Jahon amaliyotida har bir mamlakatning Markaziy banki banklarning banki

Purpose (kredit maqsadi). Qonuniyligi, bankning kredit 
siyosatiga to‗g‗ri kelishi v.b.; 
- 
Amount (kredit summasi). Kredit summasini hisoblashda 
aniqlik. Tasdiqlovchi hujjatlarning mavjudligi. So‗ralgan kredit 
summasining yetarliligi, kam yoki ko‗pligi.
- 
Repayment (qaytarish). Kreditni qaytarish muddati, qay-
tarilish grafigi mavjudligi, qaytarilish manbasi – kelajak daromadlari, 

---

290
qisqa muddatli kreditlar, aktivlarni sotish imkoniyati. Qarz oluvchining 
pul oqimlarini bashorat qilish. 
- 
Viability (kreditlanayotgan loyihaning realligi). Loyiha yoki 
biznes uchun mazkur kreditning zarurligi, texnik-iqtisodiy asoslarning 
to‗g‗riligi va bajarilganligi. Mazkur kompaniya hisob varaqlari tahlil 
qilinganligi, qarz oluvchi balansining baholanganligi. 
- 
Risks (risklar). Bank va kompaniya uchun risklar manbala-
rining mujassamlangligi, riskning oldini olish chora-tadbirlarini amalga 
oshirish imkoniyatlari.
- 
Security (ta‘minlanganlik). Ta‘minotning mavjudligi, ga-
rovlar, sug‗urta polislari va boshqalarni tekshirish. Garov qiymati, ga-
rovning qayta baholashdan o‗tgan yoki o‗tmaganligi. 
- 
Profitability (foydalilik). Kredit shartnomasida daromad va 
xarajatlar aniq ko‗rsatilganligi. Foiz darajasining bank tortilgan riskka 
mos kelishi. Foiz darajasining xarajatlarda tutgan o‗rni, mijozning uni 
qoplay olishi. Shuningdek, Angliyada yuqoridagi talablardan kelib 
chiqib, mijozning kreditga layoqatliligini aks ettiruvchi so‗zlarning 
bosh harflaridan olingan “PARTS” tizimi asosida ham kredit 
oluvchilarning kreditga layoqatliligi baholanadi. Bular: 
- Purpose ( kreditning maqsadi); 
- Amount (kredit summasi yoki miqdori); 
- Repayment (to‗lov, kredit summasi va uning foizlarini 
to‗lash). 
- Term (muddat). 
- Security (ta‘minot, garov).