James d. Gwartney

10-chizma: Birinchi va Ikkinchi Jahon urushlaridan keyingi
davrda eksport hajmi (G'arbiy Yevropadagi beshta mamlakat
bo'yicha)
900
800
700
600
500
400
300
200
100
Ikkinchi Jahon urushidan so'ng
Birinchi Jahon urushidan so'ng
In
d
e
ks
(
1
9
1
8
=
1
9
4
6
=
1
0
0
)
1913/
38
1918/
46
1919/
47
1920/
48
1921/
49
1922/
50
1923/
51
1924/
52
1925/
53
1926/
54
1927/
55
1928/
56
1929/
57
Yil

---

132
11-chizma: Birinchi va Ikkinchi Jahon urushlaridan keyingi
davrda real ishlab chiqarish hajmi (G'arbiy Yevropadagi beshta
mamlakat bo'yicha)
200
180
160
140
120
100
80
Indeks (1918=1946=100)
Yil
1913/
38
1918/
46
1919/
47
1920/
48
1921/
49
1922/
50
1923/
51
1924/
52
1925/
53
1926/
54
1927/
55
1928/
56
1929/
57
Ikkinchi Jahon urushidan so'ng
Birinchi Jahon urushidan so'ng
Evropaning mintaqaviy va xalqaro savdosini davlat cheklovlaridan ozod qilinishi
mamlakatlarga qiyosiy ustunliklariga ko'ra ixtisoslashuviga va uning afzalliklaridan
foydalanishlariga imkon berdi. Bu esa ular jadal rivojlanishiga ko'maklashdi.

---

133
2-Bob. Yakuniy xulosalar
Video:
Rivojlanish iqtisodiyoti
So'nggi yillarda iqtisodiy institutlar
(?)
va siyosat iqtisodiy o'sish va taraqqiyotning asosiy
omillari degan fikrni tasdiqlovchi ilmiy tadqiqotlar soni keskin ko'paydi. Iqtisodiy institutlar
deganda biz iqtisodiyot ishlashi uchun kerakli tizimni yaratuvchi qonuniy talablarni, tartib-
qoidalarni, urf-odat va udumlarni nazarda tutamiz. Ularga konstitutsiyaviy vakolatlar, qonuniy
jarayonlar, ayirboshlash qoidalari va pul muomalasi tuzilmasi kiradi. Iqtisodiy siyosat
institutlarga nisbatan tezroq o'zgartirilishi mumkin bo'lgan aniq siyosiy choralar deb
ta'riflanadi.
Iqtisodiy institutlar va siyosatning iqtisodiy o'sish, rivojlanish va ijro unumdorligiga
ta'sirini tahlil qiluvchi ilmiy soha «Yangi institutsional iqtisodiyot» deb ataladi. Samarali
faoliyatga ko'maklashuvchi, lekin talonchilik hatti-harakatlariga to'sqinlik qiluvchi iqtisodiy
institutlar va siyosat iqtisodiy o'sish va farovonlikning kalitidir. Kommunizmdan o'tish
jarayonida amalga oshirilgan institutlardagi takomillashishini tahlil qilgan ko'pgina
econometric tadqiqotlarga ko'ra, samarali institutlarni yaratishga tezroq o'tgan mamlakatlarda
odatda iqtisodiy ko'rsatgichlar ham yuqoriroq bo'lgan
(51)
.
Tez o'sish uchun eng muhim institutlar to'g'risida ba'zi munozaralar mavjud bo'lsa-da,
mustahkam institutsional muhitni yaratishda mulk huquqi, ochiq bozorlar, monetar barqarorlik
va minimal savdo cheklovlari asosiy omillar ekanligi to'g'risida deyarli yagona fikr mavjud.
Ushbu qismda berilgan fikrlar Yangi institutsional iqtisodiyotni aks ettiradi.