Janat Odamlar n65. p65
Download 0.62 Mb. Pdf ko'rish
|
Janat Odamlar n65
- Bu sahifa navigatsiya:
- Jannati odamlar 5
|
Xudoyberdi To‘xtaboyev
4 oldinma-keyin ta'lim oldik, dastlab ikkimiz ham fan yo‘lidan borishga jazm etgan edik, men adabiyotshunoslikni, u esa psixologiya fanini tan- lab oldi, talabalik yillari akademik I. P. Pavlov nazariyasiga tayanib inson ruhiyati xususida qiziqarli tadqiqotlar olib bordi, ilmiy jamoatchilik oldida maroqli ma'ruzalar qildi, uning shu sohadagi diplom ishiga mutaxassislar «salkam kandidatlik dissertatsiyasi» deya baho bergan edilar... So‘ngra yo‘limiz ayri tushdi, men o‘zim ahd qilgan adabiyot- shunoslik bo‘yicha ketdim, Xudoyberdini esa boshida o‘zi ham sezmagan qandaydir «sehrli kuch yo‘ldan ozdirdi», u jurnalistika, adabiyot olamiga sho‘ng‘ib ketdi. Darvoqe, boshqacha bo‘lishi mumkin ham emas edi; Xudoyberdi tabiatan yozuvchi bo‘lib tug‘ilgan edi; u yozuvchilikni, jurnalistikani kasb-hunar tarzida tanlagani yo‘q, qalbidagi sehrli tug‘yon, mehr-ishtiyoq uni shu sohaga boshladi. Xudoyberdi bolaligidayoq qanday- dir mashrabona tabiati, xayolparastligi bilan ajralib turardi, universitetda o‘qigan yillari eng jiddiy ilmiy muammolarni ham obrazli qabul qilar va boshqa- larga ham obrazli qilib tushuntirib berar edi. Hali u yozuvchi bo‘lishni xayoliga ham keltirmagan, ilm-fan ishtiyoqida yurgan kezlari bir psixolog murabbiyimiz uning fikrlash tarziga qarab, ilk ilmiy mashqlari bilan tanishib «Bu yigitda bir gap bor» deb qo‘yar, hazillashib «Shoir» deb atar edi. Xudoyberdini adabiyot dargohiga hech kim qo‘lidan yetaklab olib kirgani yo‘q. Qanday qilib yozuvchi bo‘lib qolganligini o‘zi ham aniq aytib berolmaydi. Goho undan: «Yozuvchilikni qanday boshlagansiz?» deb so‘rasalar: «Yozgim kelgan edi, Jannati odamlar 5 yozaverdim» deb javob beradi hazillashib. Ehtimol, Xudoyberdi hayotida ko‘rgan taqchillik, qahatchi- lik mashaqqatlari boshqa biror kimsa boshiga tushganida allaqachon jurnalistikani, yozuvchilikni yig‘ishtirib qo‘yib o‘zga, yog‘liroq sohaga o‘tib ketgan bo‘lardi... Xudoyberdining bolaligi xiyla og‘ir kechdi, juda erta otadan yetim qoldi, el-yurt boshiga tushgan musibat – ikkinchi jahon urushi, urushdan keyingi davr mashaqqatlari Xudoyberdilar xonadonida ham o‘z asoratlarini qoldirdi. Xudoyberdi ancha vaqt bolalar uyida tarbiyalandi, u o‘zgalarga boqim bo‘lishni or bilib barvaqt qo‘liga ketmon oldi, bolaligidayoq o‘z rizqini o‘zi topib yeyishga odatlan- di, avval Qo‘qon pedagogika bilim yurtida, so‘ng Òoshkent davlat universitetida (hozirgi O‘zMU) o‘qigan kezlari faqat stipendiya hisobigagina kun o‘tkazardi, ammo shunday sharoitda u qilgan meh- natlar, u o‘qigan kitoblar, darslardan ortgan paytlar- dagi ijodiy mashqlar... Uyqu joy tanlamas, muhabbat chiroy, degan naql bor. Shu gapni badiiy ijodga ham tadbiq etish mumkin. Badiiy ijod, ilhom ham alohida sharoit yaratilishini kutib o‘tirmaydi, chinakam iste'dod egasi har qanday vaziyatda ham ijod etaveradi. Bugungi kunda ayrim yosh qalamkashlarning yozish uchun qulay sharoit yo‘q deb nolishlariga hayron qolasan kishi. Xudoyberdining yozuvchi sifatida shakllanishi murakkab sharoitda kechdi. Universitetni tugatgach, Farg‘ona viloyatining Bog‘dod, Yaypan tumanlarida o‘qituvchi bo‘lib ishladi. O‘sha kezlari qishloq maktabida o‘qituv- chilik qilish nima ekanligini bu sohaga daxldor |
