Ájiniyaz atındaǵı Nókis mámleketlik pedagogika institutı T. Т.Ótebaev, U. Q. Seytjanova, Т. A. Esemuratova

Keleshek - tásirsheń pedagogikalıq usıl bolıp, oqıwshılarda erkin pikir júritiwdi, belgili bir maqsetke, arzıwǵa erkin umtılıw sezimin rawajlandıradı. Bul maqsetler olardıń jeke umtılıslarında, qızıǵıwshılıq hám maqsetlerinde belgili boladı. Bul usıl mektep oqıwshıların shaxs sıpatında eń zárúr insanıy pazıyletlerinen biri bolǵan maqsetke umtılıwshańlıqtı rawajlandıradı.
Xoshametlew hám jazalaw - tárbiyalıq tásirdiń eń dástúriy usılı bolıp, oqıwshılar minez-qulqına unamlı tásir etiwden ibarat. Jaqsı minez-qulq, paydalı miynet hám háreket, tárbiyalıq pazıylet, tapsırmalardıń sózsiz orınlanıwı ushın oqıwshı xoshametlendiriledi. Qolaysız is-háreket, tártipbuzarlıq, óz wazıypasın orınlamawshılıq jazalaw arqalı saplastırıladı. Bul usıl tárbiyalıq tásir kórsetiwdi támiyinleydi, onı qollanıw barısında oqıtıwshıdan júdá abaylılıqtı, sezgirlikti hám sergeklik talap etiledi.
Jámiyechilik pikiri - tárbiyalıq tásir kórsetiwdin eń zárúr usılı bolıp, oqıwshılardıń sociallıq paydalı iskerlikti orınlaw nátiyjelerine qarap úziliksiz xoshametlendirip barıwında belgili boladı. Topardıń tárbiyalıq wazıypaların belgili bir jóneliste ámelge asırılıwın támiyynleydi, oqıwshılardıń bir-birine doslıq múnásibetin qáliplestiredi.
Pedagogikalıq tásir kórsetiw usıllarınan nátiyjeli paydalanıwdıń eń zárúr shárti oqıtıwshınıń insanıylıq tárepinen jaqlawın talap etedi. Usı usıllar kásiplik juwapkershilikti sezinetuǵın jalǵız umtılısqa qaratılǵan janlı adamlardıń-janlı múnásibeti. Pedagogikalıq tásir qılıw oqıwshılar psixikasınıń bayqalmaytuǵın tarawına qaratılǵan bolıp, tárbiyashı menen tárbiyalanıwshılardıń jaqınnan baylanısta bolıwın, olardıń óz-ara bir-birine iseniwin, óz-ara túsiniwin, tásir etiw mazmunı shaxstıń bir pútin halatına ámeliy tásir etiwdi názerde tutadı. Solay etip, tásir qılıw tálim-tárbiya nátiyjeliligin házirgi zaman talapları dárejesinde rawajlandırıp barıwda jol-joba jaratıp oqıwshılardıń belsendiligin xoshametlendiredi.
Oqıtıwshı tárbiyalanıwshılardıń óz ara tárbiyalıq tásirge iye ekenligin olardıń óz ara kommunikativlik múnásibetlerin hám iskerlikleri ortasındaǵı baylanıstıń barlıǵı, onıń nátiyjeliligin belgilewin umıtpawı shárt. Oqıtıwshı klass jámáátine hám jeke tárbiyalanıwshıǵa pedagogikalıq tásir kórsetiwde jetiskenliklerge erisiwi ushın, oqıwshılar arasında óz ara pedagogikalıq múnásibetler sistemasın aqılǵa muwapıq rejelestiriwi hám psixologiyalıq ortalıqtı unamlı tártipke ózgertiwi lazım. Tuwrı shólkemlestirilgen hám hár tárepleme tamamlanǵan bolǵan, jas áwladtıń qálbi hám sanasın asırıwǵa, olardı milliy hám ulıwma adamzatlıq qádiriyatlar ruwxında tárbiyalawǵa qaratılǵan pedagogikalıq múnásibet sistemasın shólkemlestiriw ushın oqıtıwshı hár bir oqıwshı ruwxıyatın tereń bilip alıwı, olardıń ishki imkaniyatlarınan xabardar bolıwı, xabar beriwi, pikir almasıwı, olar qayǵısın, tuyǵıların túsiniwi hám dártine sherik bolıwı zárúr. Pedagogikalıq múnásibette jetiskenliklerge erisiw ushın oqıtıwshı:

• 
  oqıwshılar menen bolajaq múnásibetti modellestire alıwı;
  
• 
  múnásibette bolatuǵın klass toparı ózgesheliklerin aldınnan biliwıi;
  
• 
  tikkeley shın kewillik hám birlikke tiykarlanǵan múnásibet ornatıw;
  
• 
  múnásibette ústinlikke iye bolıp, onı demokratiyalıq talaplar tiykarında aqılǵa muwapıq basqarıw;
  
• 
  múnásibettiń unamlı hám unamsız táreplerin úziliksiz talqılap barıwı lazım.
  

Oqıtıwshı tárbiyashı sıpatında tárbiyalanıwshı oqıwshılardı ózi ushın bárqulla tárbiya obekti dep esaplawı kerek. Biraq tárbiyalanıwshı oqıtıwshı- tárbiyashı menen erkin hám sanalı múnásibette bolıwǵa erisse ǵana tárbiyalıq múnásibetler nátiyjeli xarakter júzege shıǵadı.
Tárbiyalıq iskerliktiń kommunikativlik múnásibetler barısında ózine tán qaǵıydaları da bar bolıp, oqıtıwshı oqıwshılarǵa pedagogikalıq tásir kórsetiwde usı qaǵıydalardı jetik biliwıi lazım.