Жиззах вилояти халқ таълими бошқармаси

2.Ҳавотирланишнинг юқори даражаси.
Оилада бола имкониятлари нотўғри 
баҳоланади: ёки мавжуд қобилият, имконияти паст бахоланади (сендан яхшилик 
чиқмайди, бари бир бу топшириқни бажара олмайсан) ёки ортиқча баҳо берилади, 
ота-оналар жуда юқори натижалар кутади, хаддан зиёд ота-оналар томонидан 
боланинг фанлардан ўзлаштиришига берилган эътибор ўсмир болада эса ота-
онанинг талаб даражасига жавоб бермаслик фикрни шаклланиши болада юқори 
ҳавотирланиш муаммосини келтириб чиқаради.

---

27 
3.Ота-она билан рухий-психологик яқинликнинг мавжуд эмаслиги
ўсмирни уйдан ховлига қувади, бошқа ўсмир болалар ва катталар билан мулоқот 
излашга мажбур қилади.
Ота-оналар тушуниши лозим, бола нафақат маҳсус машғулотлар жараёнида 
тарбияланади, балки оилавий хаёт тизими, маънавий, психологик, ижтимоий мухит 
ҳукм сураётган, ота-она ва болалар ўзаро муносабатлар тизими хам усмирнинг 
характери шаклланишида устунлик қилади. 
Бу ерда ҳамма нарса ахамиятли: ота билан она сухбати, атрофдагилар ҳақида 
нама деганлари, иши ва хамкасблари, қариндошлар ва танишлар ҳақида, уйдаги 
тартибни сақлаш, ўз мажбуриятларига қандай муносабат билдириши ва 
хоказолардан иборат.
Ота-оналарнинг ўсмир билан мулоқот жараёнидаги айрим ибораларни кўриб 
чиқсак, уларни аксарият холатда сухбатда ишлатиладиган иборалар билан 
таққосласак. 
Қандай гаплашмоқ лозим: 
“Сен ўқишинг керак!” - “Мен ишонаманки, сен яхши ўқий оласан”, “Сен келажак 
хақида ўйлашинг керак”- “Қизик, қандай инсон бўлиб етишмоқчисан?”, “Қандай 
касбни танлашни режалаштираябсан?”, “Сен катталарни хурмат қилишинг керак!”- 
“Билсанг агар, катталарга хурмат-инсон умумий маданиятининг бир бўлаги”,“Сен 
ўқитувчиларга ва ота-оналарга қулоқ солишинг керак”- “Албатта, сен ўз фикринга 
эга бўлишинг мумкин, аммо катталар фикрига қулоқ солиш ҳам фойдадан холи 
эмас”, “Сен ёлғончисан!”-“Сен яна ёлғон гапираяпсан!”, “Афсуски мен яна ёлғон 
тинглашга мажбурман”, “Мени алдаганларни ёқтирмайман”, “Бошқа бундай 
қилмасликка харакат қил”. 
Ўсмир ёшдаги боланинг ота-онаси билан мулоқот қилишни хохлаши учун шуни 
билиш керак-ки, ота-онанинг фарзандлари билан мулоқоти асосида 6 та принцип 
мавжуд бўлиб, уларни рецепт кўринишда ёзиб олиш мумкин. Ота-она тарбиясининг 
асосий рецептларни тахлил қилиб қуйидаги тушунчага эга буласиз, энг кескин