Jizzax filiali oila psixologiya kafedrasi oila psixoterapiya nazariyasi

A. V. Chernikov (A. V. Chernikov, 2001) avlodlararo koalitsiyalarning 
quyidagi variantlarini tavsiflaydi (ularning barchasi oilaviy buzilish 
belgilaridir): 

Ota-onalardan birining bolasi bilan boshqasiga qarshi koalitsiyasi(uzoq ota-
ona). Bunday vaziyatda koalitsiya a’zosi boʻlmagan ota-ona bola oldida oʻz 
mavqeyini va obroʻsini yoʻqotadi.

Bir ota-onaning bolasi bilan boshqa bolaga koalitsiya qilgan boshqa ota-
onaga qarshi koalitsiyasi. Bunday vaziyatda ota-onalarning har biri “oʻz” 
farzandining xatti-harakatini oqlaydi va boshqasining xatti-harakatini qoralaydi.

Ota-onaga qarshi bobo va buvining bolasi bilan koalitsiyasi. Uch avlod 
vakillari birgalikda yashaydigan vaziyatda, buvisi (bobosi) koʻpincha ota-onalardan 
birining yoki ikkalasining tarbiyaviy ta’siriga qarshi bolasi bilan bunday koalitsiyani 
tuzadi.

Ota-onaning bolalardan biri bilan uyushmasi boshqalarda hasadni keltirib 
chiqaradi.

Bir turmush oʻrtogʻining ikkinchi turmush oʻrtogʻiga qarshi ota-onasi bilan 
koalitsiyasi va boshqalar.
Avlodlar koalitsiyalarining mavjudligi oiladagi chegaralar va iyerarxiyaning 
buzilishini koʻrsatadi. J. Xeyli «ijtimoiy tashkilotning asosiy qoidasi mavjud: 
iyerarxiya darajalari boʻylab koalitsiyalar tashkil etilganda, ayniqsa, ushbu 
koalitsiyalar yashirin boʻlgan taqdirda, tashkilot falokatga duchor boʻladi» deb 
yozadi (J. Xeyli, 1976. y). Ba’zi oila a’zolarining Ba’zi ma’lumotlarni boshqalardan 
yashirishga urinishlari bilan bogʻliq boʻlgan umumiy sirga asoslangan koalitsiya 
butun oilaviy tizimni beqarorlashtiradi.
Tashqi chegaralarning xususiyatlari tashqi dunyo bilan aloqa qilish uchun 
oila tizimining ochiqlik darajasini aks ettiradi. Juda ochiq oilaviy tizimlar (tashqi 
chegaralari xiralashgan holda) tashqaridan tez-tez, nazoratsiz “bosqinlar” bilan 
ajralib turadi. Bunday oila oʻz a’zolari uchun zarur darajadagi xavfsizlik va 
qulaylikni ta’minlamaydi. Ammo tizimning haddan tashqari yaqinligi xavfli boʻlib, 

---

62 
bu uning qat’iy tashqi chegaralari natijasidir. Tashqi chegaralari qat’iy boʻlgan oila 
a’zolari xavotirni kuchaytiradi, tashqi dunyodan qoʻrqishadi va boshqalar bilan 
aloqa oʻrnatishda qiynalishi mumkin. Tashqi chegaralar, shuningdek, himoya 
funksiyasini bajaradi, oilani va uning quyi tizimlarini xavfli ma’lumotlardan, 
aloqalardan va boshqalardan himoya qiladi, shuningdek, oilaviy identifikatsiyani 
saqlab qolish va oiladagi munosabatlarni barqarorlashtirishga yordam beradi.