Jizzax filiali oila psixologiya kafedrasi oila psixoterapiya nazariyasi

Belgilangan chegaralar boʻylab oilalarning asosiy xususiyatlari.
S. Minuchinning (Minuchin, 1974. y) koordinatsiya oʻqida kichik tizimlar 
oʻrtasida haddan tashqari oʻtkazuvchan yoki tarqoq chegaralari boʻlgan oilalar 
joylashgan. Shunday qilib, nikoh quyi tizimini himoya qila olmaydigan 
chegaralarning haddan tashqari oʻtkazuvchanligi toʻgʻrisida, biz er va xotin bolaga 
ularning ziddiyatlariga aralashishga ruxsat bergan taqdirda gapirishimiz mumkin. 
Chegaralarning oʻta oʻtkazuvchanligi shuni anglatadiki, oila a’zolari oila tizimida 
“aralashgan”, oʻz avtonomiyalaridan mahrum boʻlgan va oʻz xatti-harakatlari uchun 

---

63 
javobgar emaslar (ya’ni ular oʻz muammolarini yengib oʻtishni oʻrganmaydilar). 
Ushbu xayoliy oʻqning boshqa uchida chegaralari oʻtib boʻlmaydigan yoki qat’iy 
boʻlgan oilalar joylashgan. Bunday oilalarning a’zolari bir-birlari bilan kam aloqada. 
Ushbu oilalar avtonom shaxslar guruhidir. Ularning avtonomiyasi oʻzaro yordam 
yetishmasligi bilan birlashtirilgan. S. Minuchin (1974. y) bunday oilalarni ajralgan 
deb ataydi.  
Yetarli darajada ishlaydigan oilaning chegaralari yetarlicha aniq va 
moslashuvchan boʻlib, disfunksional oila noaniq, yengilmas chegaralar yoki 
ikkalasining ham kombinatsiyasiga ega. Gap tizim yoki quyi tizim chegaralarining 
oʻtkazuvchanlik darajasi haqida ketmoqda. Chegaralarning oʻtkazuvchanligi yuqori 
boʻlgan taqdirda, alohida oila a’zolari, quyi tizimlar yoki oila va ijtimoiy muhit 
oʻrtasida aniq farq boʻlmaydi. Oila a’zolarining bunday toʻplanishi ilgari xalaqit 
beruvchi xatti-harakatlar sifatida muhokama qilingan.
Oiladagi oʻzaro munosabatlarning chegaralari toʻgʻrisida noaniqlik shaxsiy 
avtonomiyaga toʻsqinlik qiladi va shaxslarning rivojlanishini sekinlashtiradi. 
Bunday disfunksiyaning misoli, bolani “onaning oʻgʻli” yoki “otaning qizi” deb 
ataydigan oiladir. Shaxsiy farqlar, mavjud boʻlgan haddan tashqari yaqin 
munosabatlar fonida namoyon boʻlganda, ota-onalar norozilik bilan qabul qilishlari 
mumkin. Bola ulgʻayib, yosh yigit yoki qizga aylanganda, uning avtonomiyaga 
boʻlgan ehtiyoji ortadi va ota-onasi bilan yaqin aloqalari uning keyingi rivojlanishini 
sekinlashtiradi.