Keyin bir necha kun yoki bir necha hafta keyin payd

"Sichqoncha" manipulyatori. Klaviaturadan tashqari axborotlarni 
kiritishda turli xildagi "sichqoncha" manipulyatoridan foydalaniladi. Ikkita 
tugmachali Microsoft Mouse, uchta tugmachali Mouse Man Sensa, to’rtta 
tugmachali Microsoft Mouse turidagi sichqonchalar, qulayligi, o’ng qo’lga 
xam, chap qo’lga xam moslashishi bilan e`tiborni qozongan. Shu bilan 
birga, ular dasturlarda berilgan imkoniyatlardan to’la-to’kis, sichqoncha 
bilan xarakatlarni minimumgacha kamaytirib, foydalanish imkonini 
beradi. Misol uchun yuqoridagi turlarning xar biri tugmachani bir marta 
bosib, ikkita turtki tartibiga o’tkazish mumkin, Thinking Mouse esa 
menyuni tugmani bosib turmay turib, bir marta turtki bilan ochish 
imkonini beradi. Agar sichqonchani orqasini o’girib qo’yilsa, trekbol deb 
atalmish turg’un sichqonchaga aylanadi. Konstruktsiyasi bo’yicha trekbol- 
sichqonchani aksi, ya`ni sharchani xarakatlantirib, kursorni yurgiziladi. U 
qurilmani yuqori qismidagi inchada joylashgan. Bunda bilaklarga 
tushadigan og’irlik kamayadi, chunki manipulyator o’z joyida turaveradi. 
"Sichqoncha" manipulyatoridan samarali foydalanish uchun maxsus 
planshet gilamcha kerak. u asosiy kriteriylarga javob berishi kerak: 
birinchidan, stol yuzasida yaxshi joylashishi ikkinchidan, planshetning 
ustki qismini materiali sharchani yaxshi tirkashi, lekin sichqoncha 
xarakatini qiyinlashtirmasligi kerak. 
Ish joyini tashkil etishdagi ko’pgina ergonomik shartlarni bajarish 
ish sharoitini yaxshilashga, foydalanuvchining suyak-muskul tizimiga 
ta`sirni kamaytirishga imkon beradi. 
 
20.4. Ish joyida va honada akustika komfortni 
ta`minlash 
 
Shovqinga sanitar-gigienik talablar. Shaxsiy kompyuterlar 
joylashgan honaning akustik shovqin manbai bo’lib, hisoblash 
mashinalarining o’zi hisoblanadi, xususan, sovitish tizimining ichki 
ventilyatorlari, 
ultratovush 
tebranishlarni 
generatsiya 
qiluvchi 
transformatorlari, printerlar, nusxa ko’chirish texnikasi, havoni mo’tadil 
qiluvchi va markaziy ventilyatsiya tizimi va x.k. VDT va SHXM lar 
ishlash yordamchi bo’lgan sanoat korhonalarida ish joylardagi shovqin 
darajasi. Sanitar qoidalardagi ushbu tur ishlar uchun belgilangan 
me`yorlardan oshib ketmasligi kerak. 
VDT va SHXM larda asosiy ish turini bajaradigan (dispetcherlik, 

---

508 
operatorlik honalari, hisoblash kabinalari, boshqaruv postlari, hisoblash 
texnikasi 
zallari 
va 
b), 
xamda 
barcha 
maktab, 
maktabgacha 
muassasalarning VDT va SHXM lar joylashgan honalarida, Sanitar 
qoidalarga muvofiq shovqin darajasi 50 dBA dan oshmasligi kerak. 
Laboratoriya, tashxiziy va o’lchov ishlarini olib boruvchi injener-
texnik xodimlarining honalarida shovqin darajasi 60 dBA dan oshmasligi 
kerak. 
Displeysiz EXM operatorlari honasida shovqin darajasi 65 dBA dan 
oshmasligi kerak. 
Hisoblash mashinalarining shovqin beruvchi alfavit-raqamli bosma 
qurilmasi, printerlar kabi agregatlari joylashgan honalarning shovqin 
darajasi SanQva M 2.2.2.542-96ga muvofiq 75 dBA dan oshmasligi kerak. 
Me`yorlardan ortiqcha shovqin beruvchi (alfavit-raqamli bosma 
qurilmasi, printerlar kabi) agregatlar VDT va SHXM lar joylashgan 
honalardan boshqa honalarga o’rnatilishi kerak. VDT va SHXM lar 
joylashgan honalardagi shovqin tovushni yutuvchi va tovush izolyatsiyasi 
yordamida me`yorlanib turadi.