Keyin bir necha kun yoki bir necha hafta keyin payd

Honadagi tovushni yutish chora-tadbirlari. Tovush yutish 
jarayoni tovush energiyasini materiallar orasidagi yopishqoqlik hisobiga 
issiqlik energiyasiga aylanishi hisobiga amalga oshadi. Shuning uchun 
g’ovaksimon materiallar (mineral kigiz, shisha paxta, porolon va x.k) eng 
yaxshi tovush yutuvchilik xossalariga egadirlar. Materialning tovush 
to’lqinini yutish qobiliyati tovush yutish koeffitsienti bilan baxolanadi:
tushish
yutish
I
I


, 
bu erda I
yutish
- material bilan yutilgan tovush intensivligi, 
I
tushish
-tushayotgan tumdin intensivligi. 
Kichik chastotalarda tovush yutishni kuchaytirish maqsadida asos 
bilan g’ovaksimon qatlam orasiga havoli qatlam qilinadi. G’ovakli tovush 
yutgichlarni organik va mineral tolalar (yog’och massa, koks, jun), shisha 
tola, xamda ochiq g’ovakli penoplastdan tayyorlanadi. Materiallarni 
mexanik ziyonlardan va to’kilib ketishdan ximoyalash uchun matolardan, 
turlardan, plyonkalardan, xamda perforatsiyali ekranlardan foydalaniladi. 
Perforatsiyali ekranlar ximoyalovchi qurilma orqali tovush yutish 
xarakterini sezilarli o’zgartiradi. Teshiklarning qalinligi, o’lchamlarini, 
xamda perforatsiya varagining (perforatsiya diametri, teshiklar orasidagi 
masofa, butun varaq maydonini teshiklar maydoniga nisbati bilan 
aniqlanadigan perforatsiyalash koeffitsientini) o’zgartirib, tovush yutish 
chastotasining xarakteristikasini sezilarli chegarada o’zgartirish mumkin. 

---

509 
Yana tovush yutishini honaga, masalan, tayyorlangan donali kub 
shaklidagi tovushyutgichlar shipga osib qo’yiladi. Yaxshi tovush 
yutgichlarga oktava yo’laklarining o’rta geometrik 250, 500, 1000, 2000 
Gs chastotalarda 0,2; 0,3; 0,4; 0G5 a koeffitsientiga teng yoki undan katta 
qiymatli materiallar kiradi. 
Mashina zallarini bo’yashda o’zini gigienik xarakteristikalari bilan 
O’zbekiston Respublikasi davlat sanitariya - epidemiologiya nazorati 
tomonidan ruxsat berilgan maksimal tovush yutish koeffitsientlari chastota 
chegarasi 63-8000 Gs bo’lgan tovush yutgich materiallardan foydalanish 
kerak. Sanitar qoidalarga binoan, xususan, barcha maktabgacha tarbiya 
muassasalarida, o’quv yurtlarida VDT va SHEXM o’rnatilgan honalarda 
ichki intererlarni bo’yash uchun havoga zaxarli moddalarni chiqaruvchi 
polimer materiallar (yog’och-qipiqli plitalar, ko’p qavatli qog’oz plastik, 
sun'iy poyondozlar)dan foydalanish taqiqanadi. 
Tovushni sezilarli darajada yutuvchi qo’shimcha qurilma sifatida 
osma shiplar hisoblanadi. Agar honadagi kuchli shovqin beruvchi 
vositalarni honadan tashqariga chiqarish imkoni bulmasa, ularni 
egiluvchan qistirmalarga, masalan kigizli qatlamga o’rnatish kerak. 
Devorning rangiga moslab ilingan bir xil rangli, qalin darpardalar tovushni 
qisman yutishni ta`minlaidi. Ular derazadan 15-20 sm masofada taxlangan 
sifat ilinib, oyna enidan ikki barobar keng bo’lishi kerak. 
Real sharoitda tovushni pasayishiga ko’riladigan chora-tadbirlar 
shovqinni 6-8 dBdan kup bulmagan miodorgagina kamaytiradi.