Kimyoviy texnologiya

 
Sintez gaz olish yangi texnologiyasining afzalliklari. 
Bitta qurilmada mahalliy aralashmani siqadigan kompressor, yonuvcha 
kamera va reaktor (metan konversiyasi ro’y beradi), hosil bo’lgan sintez gazni 
temperaturasini 2200 K dan 620/750 K gacha sovutadigan sovutgich o’rnatish 
mumkin.
Jarayon parametrlari: 
Bosim 10/15 MRa va temperatura 2200 K dan yuqori bo’lganda metanni 
parsial oksidlanish tezligi 10/10 sekundda ro’y beradi. Bu texnologiyani afzalligi 
qurilmani ixchamligidir. 

---

 
2.2. Olefinlarning polimerlanishi (oligomerlanish) 
Jarayonning vazifasi-olefinlardan benzinning yuqori oktanli komponentini 
olish. Jarayon asosida olefinlar (propilen va butilen) ning polimerlanishi yotadi, bu 
polimerlanish 
molekulyar 
massasi 
uncha 
katta 
bo’lmagan 
(S
12
uglevodorodlargacha) suyuq mahsulotlarni olish bilan chegaralangan. 
Bu jarayonni oligomerlash deb bunga hosil bo’ladigan mahsulotlarni esa 
oligomerlar deb ataydilar. 
Mahsulot-polimerbenzin odatda yuqori oktanli olefinlarning aralashmasi 
bo’lib hisoblanadi. 
Hozirgi vaqtda 4 va 5 sinf tovar benzinlariga olefinlarning miqdori 
chegaralangan, shuning uchun bu jarayon asosida yana o’sha olefinli xomashyo 
yotgan alkillash jarayoniga qaraganda istiqboli kamroq.
Jarayon karboniy-ionli mexanizm bo’yicha sodir bo’ladi (propilen misolida):
1) katalizatorga alkenning protonlanishi. 
2) Hosil bo’lgan ionning geksil ionini hosil qilish bilan alken molekulasiga 
birikishi, 
Geksil ioni S
9
va S
12
ionlarni xosil qilish bilan yana bir nechta alken 
molekulasini biriktirib olishi mumkin.
3) 
ionlarning izomerlanishi–ikkilamchi karbkationlarning ancha barqaror
uchlamchi karbakationlarga aylanishi. 

---

S
9
va S
12
ionlar ham izomerlanadi, ammo so’ng ular uglerod atomlarining soni 
uchga qoldiqsiz bo’linmaydigan mahsulotlarning hosil bo’lishi bilan oson 
parchalanadi.
4) propanni karbkationdan katalizator yoki dastlabki alkenga o’tkazilishi
katalizatorlar sifatida quyidagilar qo’llaniladi: Ortofosfat kislotaning eritmasi 
bilan kizelgur kukunini shimdirishi bilan tayyorlangan va tarkibida 59- 62 % 
gacha erkin R
2-
O
5
bo’lgan qattiq fosfat kislota yoki kvarst qumida kislota 
pardasidan iborat bo’lgan kvarstash suyuq fosfat kislota.