Кириш I боб. Ходимларни самарали бошқаришнинг япония тажрибаси

Хулоса
Хулоса қилиб шуни айтишимиз мумкинки, Япония менежменти модели қуйидаги ўзига хос хусусиятлар билан ҳарактерланади, бу усулларнинг баъзиларини бизнинг корхона ва ташкилотларда меҳнат қилаётган ходимларни бошқаришда қўлласак, самарага эришишимиз мумкин.
Биринчидан, бандлик кафолатини ва ишончлилик ҳолатини яратиш. Бу кафолатлар меҳнат ресурсларининг барқарорлигига олиб келади. Барқарорлик бошқарувчилар ва ишчи-ходимлар ўртасидаги мувозанатни яхшилайди. Японлар фикрича, бу компания фаолиятини яхшилашга хизмат қилади. Бандлик кафолати Японияда умрбод ишлаш тизимини таъминлайди. Бунда ходим ўқув юртини тамомлагандан кейин ташкилотга ишга киргач, уни бутун меҳнат ҳаёти мобайнида тарк этмайди. Яъни оддий ходим сифатида ишга кириб, йиллар мобайнида яхши ишлаб, малакасини ошириб, жамоа ўртасида ҳурмат қозонса, хизмат пилапоясидан юқорилаб, то компания вице-президенти лавозимигача эришиши мумкин. Қолаверса, бир соҳада узоқ муддат фаолият юритган мутахассис ўша соҳани ривожлантириш, янгиликлар қилишда етарли тажрибага эга бўлади. Япониянинг бир умр иш билан таъминлаш тизими ижобий ва салбий жиҳатларга ҳам эга. Ижобий жиҳати шундаки, бу тизим ишчиларнинг барқарор бандлигини таъминлайди, ишчи-ходимлар қўнимсизлигини камайтиради, иш унумдорлигини оширишга сабаб бўлади, ижтимоий мақсадларга тўловларнинг юқори улушини таъминлайди. Салбий жиҳатларига ишчиларни иш вақтидан ташқари ҳам иш билан ҳаддан зиёд банд қилиш, ишга қабул қилишнинг ҳаддан ташқари қаттиқ синов ва талаблари, ходимларнинг кўпчилигига нисбатан ноҳақлик, яъни уларни табақалаштириш ва ҳоказоларни киритиш мумкин.
Иккинчидан, бирдамлик ва оқибатлилик. Агар ҳамма бошқарувчилар ва ишчи-ходимлар корхона маълумотларидан фойдаланса, унинг мақсадини аниқ билса, у ҳолда корхонада бирдамлик ва ишлаб чиқариш самарадорлиги ошади. Шунинг учун ҳам япон компанияларида ҳар бир ишчи ходимга корхонанинг аниқ мақсади тушунтирилади ва уларга маъмурият томонидан ҳар хил ёрдам кўрсатилади. Масалан, Япониядаги металл эритиш корхонаси ходимлари катта залга тўпланиб, уларга корхонада тайёрланган маҳсулотлардан мамлакатда бинолар ва кўприклар қуришда, самолётсозлик, автомобилсозлик ва бошқа соҳаларда фойдаланилаётгани ҳақида ҳужжатли фильм намойиш қилинади. Бу ҳужжатли фильмни кўрган ходимлар демак биз мамлакатимизнинг ривожланишига, гуллаб-яшнашига ўз ҳиссамизни қўшаётган эканмиз, деб руҳланиб, янада кўпроқ меҳнат қилишга, самарали ишлашга жон-жаҳди билан киришади. Мана шундай иш тажрибаларидан мамлакатимиздаги корхоналарда ҳам фойдаланилса, мақсадга мувофиқ бўлар эди.