Kirish. Qurilish materiallari va buyumlarining umumiy asoslari. Qurilish materiallarining asosiy xossalari

Plastifikatsiyalovchi qo‘shimchalar. Qurilish qorishmalari g‘isht, og‘ir, 
engil va yacheykali betonlar kabi g‘ovak yuzalarga yoyilgani uchun tezlikda 
suvsizlanadi. Qorishmaning qulay joylanuvchanligini oshirish maqsadida tarkibiga 
mineral va polimer moddalar asosida tayyorlangan plastifikatorlar kiritiladi. 
Sement va ohak asosidagi qorishmalar tarkibiga giltuproq kukuni yoki undan 
tayyorlangan loy bo‘tqasi mineral plastifikatorlar sifatida qo‘shiladi. Mineral 
plastifikatorlar sifatida trepel, gliej, diatomit, tuffit va shu kabi gidravlik kukun 
moddalardan foydalanish mumkin. Bundan tashqari qattiq yoqilg‘i kullari, domna 
shlaki kukuni kabi chiqindilar ham mineral plastifikator sifatida ishlatiladi.

---

Ushbu mineral plastifikatorlar qorishmaning qulay joylanuvchanligini 
oshirish bilan birga suv ushlashlik xususiyatini, suv va nam muxitlarga 
bardoshliligini, sovuqqa chidamliligini oshiradi.
Mineral qo‘shimchalar tarkibida meyordan ortiq organik aralashmalar, tuz 
eritmalari bo‘lmasligi kerak, aks holda qorishmaning sifati pasayishi va 
suvoqchilikda ishlatilganda rangi o‘zgarishi mumkin.
Organik sirtaktiv moddalar qurilish qorishmasini plastifikatsiyalash, havo 
pufakchalari kiritish maqsadida qo‘shiladi. Plastifikatorlar sifatida LST 
(lignosulfonat texnicheski) milonaft, kanifol sovuni kabi moddalar bog‘lovchi 
massasiga nisbatan 0,1-0,3% kiritiladi.
Hozirgi vaqtda qurilish qorishmasi tarkibiga superplastifikatorlar (massaga 
nisbatan 
1% 
gacha) 
va 
gelpolimer 
moddalar qo‘shiladi; S-3 kabi 
superplastifikatorlar 
qorishma 
qulay 
joylanuvchanligini 
keskin 
oshiradi. 
Gelpolimerlarning bir gramm moli 50-1000 gramm molgacha suv molekulalarini 
vaqtinchalik (6-24 soatgacha) bog‘lash xususiyatiga ega bo‘lib, bog‘lovchi 
massasiga nisbatan 0,1-0,3% qo‘shilishi qorishmaning suv ushlashlik xususiyatini 
keskin oshiradi.
Qurilish qorishmasi qishda ishlatilganda tarkibiga qotishini tezlashtirish va 
suvning muzlash haroratini pasaytirish maqsadida kalsiy xlorid, natriy xlorid, 
potash, natriy nitrat kabi moddalar qo‘shiladi.